Sultan I. Bayezid Kimdir? Hayatı, Şehzadeliği, Ailesi ve Sultan Yıldırım Bayezid Dönemi

Sultan Yıldırım Bayezid  Kimdir? Sultan I. Bayezid Yaşamı

Sultan Yıldırım Bayezid , Osmanlı Devletine 1389 ila 1403 yılları arasında padişahlık yapmış ve Osmanlı Devletinin 4. padişahıdır. Soyu Osmanlı hanedanı olan Sultan Yıldırım Bayezid’ın babası Sultan I. Murad ve annesi Gülçiçek Hatun’dur. Sultan Yıldırım Bayezid  1360 tarihinde Edirne şehrinde dünyaya gelmiş ve 1403 tarihinde Konya şehrinin Akşehir ilçesinde vefat etmiştir. Saltanatı 14 yıl sürmüştür. Sultan Yıldırım Bayezid’dan sonra tahta Sultan I. Mehmet geçmiştir. Sultan Yıldırım Bayezid Kuruluş Dönemi padişahlarındandır.

I. Bayezid’ın Şehzadelik Dönemi

Babası Sultan I. Murat, annesi Rum asıllı olan Gülçiçek Hatun’du. Adı babaannesinin babası Türkmenler’in Ede-Balı diye andığı Ebâ Yezîd’in adından gelir. Küçük yaştan itibaren zamanın seçkin alimlerinden genel İslam eğitimi ve değerli kumandanlardan askerlik, sevk ve idare dersleri aldı. Osmanlı tarihlerinde kendisinden ilk olarak söz edilmesi, 1381’de Germiyanoğulları beyi Süleyman Şah’ın kızı Devlet Sultan/Hatun ‘la evlenişi nedeniyledir.

Bu evlilik babası I. Murat’ın Germiyan topraklarının neredeyse tamamını “gelin çeyizi” olarak sınırlarına katmak politikasının sonucuydu. 1381 yılında evlenişinin takip eden yıllarda devlet idaresinde yetişmesi için Sultanönü Eskişehir ve sonra Germiyan İli Kütahyasancakları beyliğine atandı. Sancaklarının askeriyle Anadolu ve Rumeli yakalarında savaşlarda babasının safında yer aldı. 1385’de kardeşi Şehzade Savcı Bey’in, Bizans veliahtı Andronikos Palaiologos ile birlikte hareket ederek ayaklanmasının bastırılışı ve Şehzade Savcı’nın gözlerine mil çekilmesi sonucu öldürülmesi olayları ile de Osmanlı tarihlerinde bahsi geçmektedir. 1389’da Sırpların çoğunluğunu oluşturduğu Haçlı ordusu ile yapılan Birinci Kosova Savaşı’na katıldı.

Osmanlı ordusunun sağ kanadının komutanlığını yaptı; savaşta büyük kahramanlık gösterdi ve savaşın Osmanlılar tarafından kazanılmasında komutası altında bulunan Osmanlı sağ kanadının Sırplara bir karşı taarruz ile Sırp ordusunu çökertmesi çok önemli katkı sağladı. Babası Sultan Murat, bu savaş sonunda bir Sırp soylusu olan Milos Obilic tarafından şehit edilince, devlet ileri gelenlerinin müşterek kararı ile Osmanlı tahtı kendine verildi.

I. Bayezid’ın Padişahlık Dönemi

Kardeşi Yakup Bey’in Öldürülmesi

I. Bayezid, Kosova Meydan Savaşı’nın son saatlerinde babasının suikaste uğrayıp öldürülmesi üzerine savaş alanından çağrılarak kendisine biat edildi. Bu biat töreni biter bitmez düşman peşinde olan kardeşi Yâkub Çelebi çağırtılarak çadırda boğduruldu. Zamanının tarihçisi Âşıkpaşazade, Yâkub’un öldürülmesi o gece askeri iztiraba düşürdü demektedir. Yıldırım’ın bu aksi askerî tepkiden kurtarılması için Yakup Bey’in umera ve ulemanın onayı ve başvezir Ali Paşa’nin buyruğu gereği idam ettirildiği kontr-propagandası yaydırılmaya çalışıldı. Askeri yeni padişaha bağlamak için de Osmanlı tarihinde ilk defa olarak cûlus bahşisi dağıtılmış ve böylece cülus bahşisi dağıtmak geleneği ortaya çıkartıldı.

Rumeli Sorunları ve Seferleri

1389’da ilk olarak I. Bayezid, Anadolu işlerini bir köşeye koyup Rumeli sorunları ile ilgilendi. Sırbistan işlerini yoluna koymak için çaba verdi. Kosova Savaşında öldürülen Sırp Kralı Lazar’in ardılı olan İstvan Lazaroviç’le yeni bir anlaşma yapılarak Sırplar için yıllık vergi ödenmesi tayin edildi ve yeni kralın kızkardeşı Mara Despina’nın I. Bayezid ile evlenmesi icin anlaşma yapıldı. Yeni bir Hristiyan ittifakını önlemek amacıyla Vidin, Eflak ve Bosna yörelerine Paşa Yiğit, Hoca Firuz ve diğer akıncı beyleri komutasında akıncı birlikleri sevkedildi. Yoğun bir Türkmen göçmen grubunun Üsküp ve civarına yerleştirilmesi sağlandı. Padişah kışı Edirne’de geçirdi. Edirne’nin imar edilmesi için uğraştı.

Hükümdarlığını kutlamaya gelen elçileri kabul etti. Venedik Cumhuriyeti elçisi Francesko Kuirini’ne Venedik ticari kolonilerine tanınan imtiyazların devam etmesi için güvence sağlandı. 1391’de ilkbaharında Anadolu’da Kastamonu seferi yapmaktayken Eflak Voyvodası Mirce Tuna Nehrini geçip Karinabad’a kadar ilerledi. Bunun üzerine I. Bayezid hızla Rumeli’ye Mirce üzerine yöneldi. Arkus Ovası Savaşı’na Mirce komutasındaki Eflak ordusuna karşı çıktı. Savaşı Osmanlı ordusu kazanıp Eflak Voyvodası Mirce esir alındı. Mirce ile yapılan anlaşmaya göre Mirce çok yüksek bir kurtuluş akçesi ödemek zorunda kalıp ülkesine dönebildi. Eflak Voyvadalığı da Osmanlı devletine bağımlı bir vasal devlet statüsüne girdi. 1393’de de I. Bayazid Anadolu’da Amasya ve civarında iken Macarların saldırıları üzerine Rumeli’ye döndü. Bulgarların başkenti olan Tırnova’yi ele geçirdi.

Macar-Bulgar karışık orduları işgaline ugrayan Tuna boyu kaleleri olan Silistre, Niğbolu ve Vidin’i tekrar Osmanlı egemenliğine aldı. Niğbolu kalesine kapanmış Bulgar Kiralı Şişman ve oğlu Aleksander kısa bir kuşatma sonunda bu kalede I. Bayezid eline esir düştüler. 1394’te Selanik ve Yenişehir’i (Mora) alan Osmanlı orduları, Teselya ve Arnavutluk’a kadar ilerlediler. 1395’de Bizans imparatoru ve prenslerinin Serez’de görüşmeleri başarısız kalınca I. Bayezid komutasında Osmanli ordusu güneye Yunanistan üzerine hücuma geçip Tırhala, Domacia, Patras ve Farsala şehirlerine eline geçirdi. Sonra tarihî Termopylae Geçidi’nden geçerek Atika yarımadası bölgesine girdi. O yazki bu Yunanistan’daki başarısından sonra I. Bayezid yine o yaz sonu Anadolu’ya Kastamonu’ya yöneldi.

1396’da ise, yine Rumeli’nde çok büyük bir Haçlı Seferi ordusuna karşı 23 Eylül 1396’da Niğbolu Savaşı yapıldı ve I. Bayezid çok büyük bir zafer kazandı. 1397’de Balkanlardaki akıncı grupları Evrenos Bey, Murtaza Bey ve Yakup Paşa komutalarında Venedik’e bağlı olan Koron ve Modon kaleleri ile Mora’ya akınlar tertip ettiler. Bu akınlar yıldırma ve yağma toplama hedefli idi; bu kaleler ve arazileri fethetmeleri ve arazilerine yeni Türkmen aileleri yerleştirilmeleri ön görülmemekteydi. Tam aksine Rumeli’nin bu yörelerinin bazı yerlerinde bulunan halk toplu olarak Anadolu’ya göç ettirilmişti.

Anadolu’da Çıkan  Sorunlar ve Anadolu’ya Yapılan Seferler

1389’da I. Bayezid’a yönelik daha büyük bir tepki Anadolu Türkmen beyliklerinden gelmişti. Sözde Yakup Çelebi’nin öcünü almak üzere, Germiyanlı, Aydınlı, Saruhanlı, Menteşeli, Hamitli beylikleri ve hatta Sivas Hükümdarı Kadı Burhaneddin eyleme geçmişlerdi. Amaçları giderek büyüyen Osmanlı devletinin gücünü kırmak ve kaybettikleri topraklar varsa bunları geri almaktı. 1390 baharında I. Bayezid yanına vasal devletlerden katkılar olarak Sırp Kıralı İstavan Lazarovic ile Bizans İmparatorunun oğlu ve veliahtı Manuel’i alarak olağanüstü başarılar sağlayan bir Anadolu seferi gerçekleştirdi.

Hızla hareket ederek Aydınoğulları, Saruhanoğulları, Germiyanoğulları, Menteşeoğulları ve Hamitoğulları beyliklerini ortadan kaldırdı. Saruhan beyleri Hızırşah ve Orhan Bey’in Bursa’da, Germiyanlı Yakup Bey’in İpsala’da ve Aydınlı İsa Bey’in ise Tire’de oturmaları emredildi. Antalya’ya kadar indi. Bu arada Bizans’in elinde bulunan Anadolu içinde dört tarafı Osmanlı arazisi ile çevrili bir enklav şekilindeki Filedelfia (şimdiki Alaşehir) kalesini vasalı olan Manuel’e zaptettirdi. O yıl sonbaharda Karamanoğlu Alaeddin Bey, Candaroğlu Emir Süleyman ve Sivas HükümdarıKadı Burhaneddin arasındakı ittifakı yıkmak için Konya’yı kuşattı. Yıldırım’in eniştesi olan Karamanoğlu Alaeddin Bey barış imzalayarak Çarşamba Suyu’na kadar topraklarını Osmanlılara bırakmak zorunda kaldı. 1391-92 kışını Bursa’da geçiren I. Bayezid 1392 baharında Kastamonu üzerine yürüyerek, Candaroğlu topraklarını ele geçirdi.

Kadı Burhaneddin üzerine gönderilen öncü Osmanlı birlikleri önce Osmancık kalesini aldılar. Fakat Kadı Burhaneddin ordularına karşı yapılan Kırkdilim Muharebesi’nde yenilip bu ordunun komutanı olan I. Bayezid’ın büyük oğlu Şehzade Ertuğrul Çelebi bu savaşta şehit düştü. Kadı Burhaneddin’in Moğol asıllı akıncıları Anadolu Osmanlı topraklarına yayıldı. I. Bayezid ise Macar ordularının Rumeli’de yaptıkları hücumları önlemek amacıyla Rumeli’ye dönmek zorunda kaldı. 1393 baharında Anadolu büyük bir savaş ortamı halini alıp I. Bayezid müttefikleri ile Kadı Burhaneddin müteffikleri arasında yer yer patlak veren savaşlara sahne oldu.

Anadolu’da sefere çıkan I. Bayezid bu defa Amasya ve yöresine yöneldi. I. Bayezid’in yerel müttefiki Niksar merkezli Canik bölgesi yerleşikli Taceddinoğulları idi. Bunun sefer sonucunda Amasya, Merzifon, Turhal ve Tokat kaleleri Osmanlılar eline geçmiştir. I. Bayezid bu stratejik önemi çok büyük sınır bölgesini yeni bir Osmanlı eyaleti olarak organize etmiş ve eyalet valiğine oğlu I. Mehmet’i atamıştır. O yıl yazı da I. Bayezid Rumeli’ye dönüp Bulgar ve Macarların Tuna kalelerini işgalleri sorunu ile uğraşmak zorunda kaldı. 1394’de Timur Dicle’yi geçip Anadolu’ya girmişti. Anadolu’da ve Suriye’de yerel egemenliğini yitirmiş veya yitirme tehlikesi altında olduğu görünen beyler, Timur’a yanaştılar. Buna karşılık I. Bayezid güney Anadolu’da egemenlik gösteren Mısır merkezli Memluklularla dostane ilişki kurmak niyetiyle Mısır’a bir elçi gonderdi. 1395de Rumeli’de Yunanistan üzerine bir seferden sonra, o yazın da yine ivedilikle Anadolu’ya döndü ve Candaroğulları’na bağlı Sinop kalesini kuşattı. Candaroğlu İsfendiyar Bey bir barış teklif etti ve kendisi anlaşma ile bir bağımlı vasal devlet statüsüne girdi.

I. Bayezid kışı Bursa’da geçirdi. 1396’da en önemli olay Niğbolu Savaşı oldu. Büyük bir Haçlı ordusuna karşı çok önemli bir zafer kazanan I. Beyazid bu savaştan büyük ganimetle kışı geçirmek için Anadolu’daki Bursa başkentine döndü. Savaş ganimetlerini Bursa’nın imarına sarfetmeye başladı. Bursa Ulu Camii bu ganimetlerin kullanıldığı eserlerin başında gelir. Ayrıca Bursa bir hastahane, bir darûlhayr, Ebu İshakane ve iki medrese de yaptırılmıştır. 1397’de I. Bayezid’ın eniştesi olan Karamanoğulları Beyi Alaeddin Bey Oğuz boyları Türkmenlerinden büyük bir ordu oluşturmuştu ve 1390da Osmanlılara kaybetmiş olduğu arazileri almaya hazırlanmaktaydı. I. Bayezid İstanbul kuşatmasını bırakarak bir ordu ile Karamanoğulları karşına gitti. Karamanlılar ve Osmanlılar arasında yapılan Akçay Ovası Savaşı I. Bayezid’in kesin galibiyeti ile bitti. Karamanoğlu Ahmet Bey savaş meydanıdan kaçıp Konya Kalesine sığındı.

I. Bayezid tarafından kısa bir kuşatmayla alınan Konya’da Alaeddin Bey yakalanıp idam ettirildi. Osmanlı’lar Karaman (Larende) kalesini de aldılar. I. Bayezid kızkardeşi Karamanlı Alaeddin Bey’in karısı olan Melek Hatun’u ve yeğenlerini Bursa’ya gönderdi. 1398’de ilkbaharda I. Bayezid Samsun ve çevresinden oluşan Canik yöresine bir sefer yaptı. Bu yörede bulunan küçük beylerin egemenliklerine son verdi; ve yaz başında tekrar Bursa’ya geri döndü. Fakat o yaz başında Kadı BurhaneddinAkkoyunlu hükümdarı Kara Yülük Osman Bey ile savaşa girişmiş; bu savaşı kaybedip esir düşüp Akkoyunlular tarafından öldürülmüştü. Kadı Burhaneddin’in umerasi I. Bayezid’a çağrı gönderip bu devlet arazilerini Osmanlıların eline geçmesini istediler. Bu nedenle 1398 yaz sonu I. Bayezid yeni bir Anadolu seferine çıkmak zorunda kaldı. Bu sefer de Kırşehir’den Sivas’a kadar uzunan bir büyük yöreyi Osmanlı sınırlarına katıp yine Bursa’ya geri döndü. 1399’da ise tekrar bir Anadolu Seferi düzenleyen I. Bayezid bu sefer Mısırlı Memlukluler devleti elinde bulunan güney ve güney doğu Anadolu yörelerine yürüdü. Bu suretle Memluklarla yıllar süren barışı sağlayan karşılıklı anlaşmalar ihlal edilmiş olmaktaydı.

Fakat I. Bayezid Mısır Memluk Sultanı Berkuk’un ölmesi nedeniyle Osmanlılar ve Memluklular arasındaki anlaşmanın da yürürlüğü kalmadığı tezini ortaya atıp bu mütecaviz olan askerî harekâtını savunmaya çalıştı. Mısır’in sınır kaleleri olan Malatya, Darende ve Divriği kalelerini eline geçirdi. Dulkadiroğulları topraklarına girdi. O yıl Uygur asıllı Erzincan Emiri Mutahharten’in teşviki ile Timur bir öncü Anadolu seferi yaptı. Yörelerini Osmanlı’lara yitirmis olan Anadolu beyleri de Mutahharren vasıtasıyla Timur’a sığınmışlardı. Buna karşılık Karakoyunlu Kara Yusuf Bey ve Sultan Ahmed Jelayir Osmanlı’lara sığınmıştı. 1400’un ilk aylarında I. Bayezid yine İstanbul kuşatması ile ilgiliyken Timur’un Sivas’i aldığını, Kayseri yakınlarında bir Osmanli Anadolu eyaletleri ordusunu mağlup edip dağıttığını ve Malatya’ya inip bu kaleyi ele geçirdigi haberlerini aldı.

Ağustos’da İstanbul kuşatmasından ayrılmakla beraber, I. Bayezid o yıl Anadolu’ya sefer yapmadı. 1401’de ise Timur’un Bağdad’a yöneldigi haberi geldi. I. Beyazid o yaz Erzincan Emiri Mutahharten uzerine bir sefer başlattı. Osmanlılar ve Timur arasında sıkışan Mutahharren Osmanlılara bağlılığını sundu. Ancak Timur’un Sivas’ı almasına yardımcı olduğunu bilen ve ona güvenmeyen I. Bayezid, Erzincan’ı ve Kemah’ı ele geçirerek, Erzincanlılar’ın isteği üzerine, Mutahharten’in, kendisine bağlı olmak kaydıyla hükümdarlığını tanıdı. Buna rağmen Mutahharten, Timur ile olan ilişkisini sürdürmüş ve I. Bayezid’in eline geçmiş Kemah kalesini geri almak için destek sağlama girişiminde bulunmuştu.

Timur o yıl Karabağ’da kışlağa çekilmişti. Timur diğer Anadolu beyliklerinin de yasal hükümdarlarına geri verilmesini I. Bayezid’den istiyordu. O yıl iki hükümdar arasında birbirini tahrik etmek için karşılıklı hakaretlerle dolu bir mektup diplomasisi başladı. Timur bir taraftan Fransa, Cenova ve Bizans ile ilişkilere başlamıştı; diğer taraftan da I. Beyazid’da gönderdiği mektuplarla sözde uzlaşmacı bir yaklaşımla I. Beyazid’i çileden çıkaracak isteklerde bulunmaktaydı. I. Bayezid Mısır Memlukluları ile dayanışma için diplomatik girişimlerde bulunduysa da bunda başarı sağlanmadı. 1402’de Timur büyük bir ordu ile Anadolu seferi başlattı. O yıl baharında Kemah kalesini kuşattıp aldı ve Sivas üzerine yürüdü. I. Beyazid ise ordusu ile Tokat’a gelmiş ve orada ordugah kurmuştu.

Her iki taraf da bu yörede savaşa razı olmayarak biri kuzeyden diğeri güneyden Kızılırmak’ı takip ederek Ankara’ya geldiler. Burada 22 Temmuz,1402’de Ankara Savaşı başladı. Timur Ankara Savaşında büyük başarı kazandı. Yıldırım Bayezid yıl be yıl askerî sefere geçerek Anadolu Türk siyasi birliğini kuran ilk Osmanlı hükümdarı oldu. Bu faaliyetleri üzerine Yıldırım Bayezid, Abbasi halifesinden Sultan-ı İklim-i Rum (Anadolu ülkesi sultanı) unvanını aldı. Bu da bir anlamda Bayezid’in icraatini meşrulaştırıyordu.

Bizans Sorunları ve İstanbul’un Kuşatılması

I. Bayezid padişahlığının ilk yılı olan 1389’da Bizans İmparatorluğu’ndaki saltanat çekişmesi sorunlarına da önem verdi. V. Yannis Palaiologos tahtta bulunuyordu; ama yeğeni VII. Yannis Palaiologos Kosova Savaşı sırasında Genova’da bulunup amcası aleyhine bir darbe hazırlamaktaydı. I. Beyazid’in da yardımını sağlayıp 11 Nisan 1390’da Yıldırım’in sağladığı bir Türk birliği desteği ile amcası V. Yannis’i ikinci defa tahttan indirmeyi başardı. Fakat VII. Yannis şimdiki Yedikule yerinde olan Altın Kapı hisarında kendini savunmaya başladı ve oğlu Manuel’i Midilli adasından çağırdı. Midilli’den Rodos Sen Jan Şövalyeleri gemileri ile gelen Manuel ve babası üç hafta süren bir şehir iç savaşı sonunda tekrar V. Yannis’i Bizans İmparatorluğu tahtına getirdiler.

Destek verdiği kişinin tahtan indirilmesinden hoşlanmayan I. Bayezid ise Osmanlılara yıllık tazminat ve askerî yardım sağlamakla yükümlü olan bir vasal devlet olan Bizans’dan 1390’da çıktığı Anadolu seferi için yardım istedi ve Manuel Yıldırım’in Anadolu seferine katılmak zorunda kaldı. 1390’da Bizans İmparatoru V. Yannis Bayezid’in Anadolu’da olmasından yararlanarak İstanbul şehri surlarının şimdi Yedikule içinde kalan tören kapısı olan Altın Kapı civarını, şehrin içinde ve etrafında bulunan, kullanılmayan ve yıkık kiliselerden alınan taşlar ve mermerlerle pekiştirmisti.

Bu projeye kizan I. Bayezid bu yeni yapıları yıkmasını ve bu yıkım yapılmazsa iki devlet arasında savaş başlayacağını ve Yıldırım’ın yanında bulunan İmparator’un oğlu ve varisi Manuel’in gözlerini kör edileceğini tehdit etti. Çaresiz kalan V.Yannis, Sultan’ın bu isteklerini yerine getirmek zorunda kaldı ve bu yeni sur tamirlerini yıktırdı. Bunu çok utandırıcı bulan V. Yannis bu nedenle sinir buhranları geçirdi; 16 Şubat 1391’de öldü ve yerine oğlu II. Manuel Palaiologosgeçti. II. Manuel, Yıldırım’ın şehirde bir Türk mahallesi kurulması, bir câmi yapılması ve yıllık verginin artırılması isteklerinin kabul etmeyince Yıldırım (aralıklı olarak 1391 ile 1400 dönemlerinde) İstanbul’u karadan kuşatıp, kara ablukası uygulamaya başladı. 1391’de İstanbul, karadan ve denizden kuşatıldı. Bizans’a gözdağı vermek için yapılan ve yedi ay süren kuşatma sonunda Bizanslılar’dan bazı imtiyazlar elde edildi. 1395’de Yıldırım Bayezıd, uzun süre abluka altında tuttuğu İstanbul’u ikinci kez kuşattı.

Kış mevsiminin yaklaşması üzerine kuşatmaya son verildi. 1396’da Yıldırım Bayezıd, İstanbul’u üçüncü kez kuşattı, ancak sonuç alamadı. 1400’de Bizans İmparator’unun Avrupa ülkelerini yeni bir haçlı seferi için örgütlemeye çalışması üzerine Yıldırım Bayezıd, İstanbul’u dördüncü kez kuşattı. Timur’un Anadolu’ya girmesi üzerine kuşatma kaldırıldı.

Niğbolu Savaşı

Niğbolu Muharebesi 25 Eylül 1396’da Osmanlı ordusunun Macaristan, Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu, Fransa, Eflak, Lehistan, İngiltere Krallığı, İskoçya Krallığı, Eski İsviçre Konfederasyonu, Venedik Cumhuriyeti, Genova Cumhuriyeti, St. Jean Şövelyeleri askerlerinden oluşmuş bir Haçlı Ordusu’yla Tuna Nehri üzerinde bulunan Niğbolu kalesi yakınlarında yaptığı ve Osmanlı zaferiyle sonuçlanmış bir savaştır. Bu savaş aynı zamanda Niğbolu Haçlı Seferi diye de anılmakta olup Ortaçağın sonuncu büyük Haçlı Seferi olarak da nitelendirilmektedir. Bazı kaynaklarda savaşın tarihi 28 Eylül olarak verilmiştir. Yıldırım Beyazid Edirne’den Tuna Nehri kıyısında bulunan Niğbolu Kalesine 24 saat gibi kısa bir sürede ordusuyla beraber ulaştı.

Adına yaraşır bir süratle gelen Sultan Yıldırım Bayezid, Divanı toplayarak durum değerlendirmesi yaptı. Deneyimli komutanlardan bazıları kalabalık Haçlı ordusunu korkutmak suretiyle bozguna uğratmaktan yana tavır takınmış ve hatta elde bulunan develeri Balkanlardaki halkların pek görmediklerini belirterek bu hayvanları kullanarak haçlıları bozguna uğratabileceklerini ifade etmişlerdir. Yıldırım Bayezid ise böyle bir saldırıyı mertçe bulmadığı için reddetmiştir. 25 Eylül 1396 günü kendinden aşırı emin Haçlı birlikleri Osmanlı süvarilerinin amansız akını karşısında bozguna uğramış adeta bir baskın yemişlerdir. Savaşın başlarında tepeden tırnağa zırhlı seçkin Hospitalier Şövalyeleri Osmanlıların öncü birliklerine kayıplar verdirmiş, onları kovalamak için ilerledikçe Türk askerlerinin daha önceden yerlere sapladıkları kazıkların olduğu bölgeye gelmişler ve atlarla ilerlemenin mümkün olmadığını görünce atlarından inmişlerdir.

Ancak ağır zırhlı olduklarından dolayı çabucak yorulmuşlardır. Böylece Türk ordusunun savaş planı tam anlamıyla devreye girmiş, tepelerin ve ağaçlıkların olduğu yerde konuşlanan Türk ordusunun asıl gücü savaşa dahil olunca şövalyelerin Jean de Vienne gibi ünlü komutanları da dahil tamamına yakını imha edilmiştir.

Niğbolu Savaş Sonuçları

Haçlı ordusunun geçtiği yerde Müslümanları ve hatta Ortodoksları katlettiğini öğrenen Yıldırım Bayezid çok öfkelendi. Soylular bir kenara ayrıldıktan sonra yere bir kazık çakıldı ve boyu bu kazıktan uzun olan tüm diğer esirler idam edildi. Niğbolu Savaşı, Osmanlı’nın ilk zamanlarında esirlerin öldürüldüğü tek savaştır. Ancak çocuk yaştaki Haçlı askerlerinin canı bağışlandı ve onlar da Müslüman olarak yetiştirilmek üzere Türk ailelerine gönderildi. Soylular ise fidye karşılığı serbest bırakıldı. Niğbolu savaşında Türkleri ilk defa tanıyan ve Yıldırım Bayezid’in kumandanlığına ve kahramanlığına hayran kalan Korkusuz Jean, esaretten kurtulursa bir daha Türklere kılıç çekmeyeceğine dair yemin etmiştir. Fidye karşılığında serbest kalmıştır. Çok sonraları Timur, Ankara Savaşı’nı kazandıktan sonra Avrupa hükümdarlarına elçiler gönderecek ve onların yenemediği Bayezid’i kendisinin yendiğini övünerek bildirecekti. Niğbolu Muharebesinden sonra Osmanlı akıncıları Macaristan içlerine kadar girerek pek çok ganimetle döndüler. Balkanlarda Osmanlıları yenmenin mümkün olmadığı ortaya çıktı. Vidin Prensliği de ilhak edilerek Bulgar Krallığı tamamen ortadan kaldırıldı.

Yıldırım Bayezid ve Ankara Savaşı

I. Bayezid’in 1398’de Karaman ve 1399’da Dulkadirli topraklarına girmesinden sonra topraklarını kaybeden Anadolu beyleri bu sırada Hindistan seferinden dönen Timur’a sığınarak, onu Osmanlısultanına karşı kışkırttılar. Bu arada Timur’dan kaçan Karakoyunlu ve Celayirli beyleri de I. Bayezid’i Timur’a karşı tahrik ediyorlardı. Bu kışkırtmalar bir yana, artık Osmanlı için büyük bir tehdit oluşturmaya başlayan yağmacı ve yıkımcı Timur ordusu Anadolu’da ilerlemeye başlamıştı. Timur’un Osmanlılara ait Sivas’ı alması, halkını öldürerek kenti yakıp yağmalatması, Osmanlı ve Timur’un ordularının Ankara’da karşı karşıya gelmesi sonucunu doğurdu.

I. Bayezid, adına yaraşır süratiyle geldiği Çubuk Ovası’nda, Timur’un ordusunu, atları besiye bırakılmış, askerleri dinlenmeye çekilmiş, dağınık ve emniyetsiz bir şekilde karşısında bulur. Tüm Vezirleri, Paşaları ve Oğulları hemen saldırıp imha hareketine girişmeyi istemişse de tarihi hatasını yaptı. “Bırakın Tatar Ordusu toplansın, adet üzre savaşalım” dedi ve konakladı. Daha önce Timur ile anlaşmış olan Menteşeoğulları, Germiyanoğulları, Saruhanoğulları Beyleri ve kuvvetleri, ihanet ederek karşı tarafa geçtiler. I. Beyazid’in vezirleri de büyük oğlu; Emir Süleyman’ı, Osmanlı Devleti’nin devamı için savaş alanından kaçırdılar. Bu olayı gören Mehmet Çelebi ve Mustafa Çelebi de savaş alanını taht mücadelesi için terk ettiler. Osmanlı ordusunda yeralan kara Tatarlar da Timur saflarına geçti. Daha savaşmadan yaşanılan bu bozguna rağmen I. Beyazid elinde kalan en sadık 10.000 kişilik askeriyle kahramanca saldırdı.

Timur-Tatar Ordusuna müthiş zararlar verdirdi. Ordusundan kaçanları savaş alanına geri getirebilmek için, merkezinde bulunduğu kuvvetinin, yanındaki Paşalarının “Çıkmayınız akşama kadar dayanırız, gece olunca da geri çekiliriz” uyarılarına rağmen çıktı ve Tatar askerine yakalandı, esir düştü.(28 Temmuz 1402).

Ankara Savaşının Sonuçları

• Anadolu`daki Türk siyasal birliği bozuldu.
• Beylikler Dönemi yeniden başladı.
• İstanbul’un Fethi gecikti.

Yıldırım Bayezid’ın Esir Düşmesi ve Ölüm

Timur’un fetihnamesine göre Ankara Savaşı’nın bitiminde Bayezit bir gürz darbesiyle atından düşürülüp yakalanmış ve “Ben sultan Beyazid’ım. Beni sağ olarak hükümdarınıza götürünüz” demesi üzerine elleri bağlı olarak Timur’un çadırına götürülmüştür. Timur tarafından şahsen Bayezid’ın iyi karşılandığı belirtilmiştir. Yıldırım’in oğulları Mustafa Çelebi ve Musa Çelebi de aynı savaşta tutsak düşmüşlerdir. Timur ve tumenleri Bursa ve İznik’i ve sonra İzmir’i ele geçirmişler; talan edip yakıp yıkmışlardır. Timur bu seferlerinde ve Anadolu’da bulunduğu sıralarda Bayezid’ı devamlı olarak yakınında tutup ayrılmasına izin vermemiştir. Bayezid’ı kaçırmak için birkaç girişim ortaya çıkartılınca Bayezid ve eşi Sırp Prensesi Olivera (veya Maria Despina) ile birlikte tutsak alarak demir kafesde tutuldukları da söylenmiştir.

Yıldırım Bayezid 8 Mart, 1403’de 43 yaşındayken Akşehir’de neden olduğu hâlâ bilinmeyen gizemli bir şekilde ölmüştür. İbn Arabşah eceliyle öldüğünü yazar. Bazı kaynaklara göre Timur’un beraberinde Orta Asya’ya doğru Hazar Denizi kıyılarından geçerek götürülmek isteniyordu ve en yakınlarından uğradığı ihanete dayanamayan I. Bayezid hastalandığı için bırakılarak tedavisi için geriye gönderildiyse de vefat etmiştir. Diğer kaynaklar hastalığının ilerleyen romatizma ve bronşit olduğunu, Behiştî “humma-i muhrika (ateşli bir hastalık)” olduğunu bildirirler. Bizanslı tarihçi Dukas kendini zehirlendiğini, diğerleri ise esaret altında intihar ettiğini de belirtmektedirler. Yıldırım naaşı geçici olarak Akşehir’de Seyyid Mahmud Hayrani’nin türbesine defin edilmiştir.

Ancak Semerkand’a dönerken Timur’a kendisini beğendirmiş olan Musa Çelebi’ye babası Yıldırım’ın naaşını alıp Bursa’ya birlikte götürmesi buyruğu verilmiştir. Bazı kaynaklara göre cenaze Musa Çelebi tarafından Bursa’ya getirilmiş ve Yıldırım Camii yanındaki türbesine gömülmüştür. Diğer kaynaklar ise Musa Çelebi’nin babasının naaşını mumyalanmış olarak Germiyanoğlu Yakup Bey’e Kütahya’ya getirdiğini; burada naaşın saklandığını ve 1404de Çelebi Mehmed tarafından Bursa’ya getirilerek türbesine gömüldüğü yazılıdır.

I. Bayezid’a Yıldırım Lakabının Verilmesi

I. Bayezid, yuvarlak yüzlü, beyaz tenli, koç burunlu, ela gözlü, kumral saçlı, sık sakallı ve geniş omuzluydu. “Yıldırım” lakabını nasıl edindiği konusunda çeşitli rivayetler vardır:

• Bunlardan en yaygın olanı Niğbolu Savaşı nedeniyle savaş meydanına hiç beklenmeyecek bir süratle ulaştığı için aldığıdır. Haçlılarca kuşatılan kalenin komutanı Doğan Bey’e gecenin karanlığında,kale duvarlarına kadar gelerek gerekli talimatları verecek kadar gözüpek bir komutan olduğu, savaşlarda askerinin önünde savaştığı ve askerlerinin yetişmekte zorluk çektiği tarih kitaplarında sıkça yer verilmiştir.
• Bir başka rivayette de bu lakabı daha padişah olmadan babası I. Murat’ın yaptığı I. Kosova Savaşında, Türk ordusunun zor duruma düştüğü anda, düşman ordusunu bir kanattan diğer kanada kadar yararak geçmiş olmasına bağlamaktadır.
• Tarihçi Joseph von Hammer-Purgstall ise bu lakabın Bayezid’in kardeşi şehzade Yakup Beyi öldürtmesinden kaynaklandığını belirtmektedir.
• İ.H.Uzunçarşılı’nın Büyük Osmanlı Tarihi adıyla toplanan çalışmasında, yıldırım lakabının kökeni olarak 1386(veya 87)’de Karamanoğlu’na karşı Konya Ovası’nda yapılan savaş gösterilir. Bu savaşta Şehzade Bayezid, sol kanattaki sipahilere komuta etmiş ve süratiyle dikkat çekmişti.
• 17. yüzyıl Osmanlı tarihçilerinden Bostanzade Yahya Efendi, Tarih-i Saf (Tuhefetu’l-ahbâb) adlı eserinde ise öfkeli ve kibirli olduğu için yıldırıma benzettildiğini yazmaktadır.
• Osmanlı sultanları biyografilerini yazan Sakaoğlu’na göre Yıldırım olasılıkla öz Türkçe adıdır.
• Münecimbaşı Ahmet Dede(?-1702)’nin yazdığı “Müneccimbaşı Tarihi” adlı kitabında ise bu lakabın yalnız kahramanlık ve şiddetinden dolayı verildiğini aktarır.

İlk üç iddıanın yanlış olması çok olasıdır çünkü Sultan Murat, 1386 (hicri 788) yılında Karamanoğlu Ali Bey’e karşı kazandığı başarı üzerine Ahmet Celayir’e gönderdiği mektupta oğlu için Yıldırım lakabını kullanmıştır. O tarihte ne Kosova savaşı ne de Niğbolu savaşı söz konusudur. Bu durum, lakabın Konya Ovası savaşında verildiği tezini destekler.

Yıldırım Bayezid’ın Ailesi

Yıldırım Bayezid’ın Eşleri

1. Devlet Şah Hâtûn – Mustafa Çelebi ve Musa Çelebi’nin annesi.
2. Devlet Hatun – İsa Çelebi ve Mehmet Çelebi’nin annesi.
3. Hafsa Hatun – Aydınoğlu İsa Bey’in kızı.
4. Sultan Hatun – Dulkadiroğlu Süleyman Şah’ın kızı.
5. Mileva Olivera Despina Hatun – Sırp Kralı Lazar’ın kızı.
6. Maria Hâtûn – İkinci kocası Payo Gómez de Sotomayor olan Macar Kontu János’un kızı
7. Angelina Hâtûn – Şehzade Musa’nın annesi

Yıldırım Bayezid’ın Erkek çocukları

1. Musa Çelebi
2. Süleyman Çelebi
3. Mustafa Çelebi
4. İsa Çelebi
5. Çelebi Sultan I. Mehmed

1. Ertuğrul Çelebi
2. Kasım Çelebi
3. Şehzade Musa

Yıldırım Bayezid’ın Kız çocukları

1. Fatma Sultan