Sivas Kongresi Ne Demektir?
Sivas Kongresinin amacı işgale uğramış topraklarımızı geri almaktı. Atatürk’ün, Amasya Genelgesini açıklamasından sonra Birinci Dünya Savaşı nedeniyle işgal edilen toprakların geri alınması için seçilen temsilcilerin bir araya gelmesiyle yapılan kongredir. Kongre Sivas’ta yapıldığı için Sivas Kongresi denilmiştir.
4 Eylül 1919 ile 11 Eylül 1919 yılları arasında yapılan bu ulusal kongrede çok önemli kararlar alınmıştır. Sivas Kongresinden önce yapılan Erzurum Kongresi kararları daha da genişletilmiştir. Öyle ki Sivas Kongresi Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasında çok önemli bir yere sahip ve Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki en kritik bir dönüm noktalarından birisidir. Sivas Kongresi’nde, Erzurum Kongresi’nde alınan vatanın bütünlüğü ve bağımsızlığıyla ilgili kararlar aynen kabul edilmiştir.
Sivas Kongresi Delegeleri
Kongrede doğu illeri adına delege olarak Erzurum Kongresi’nde seçilen Heyet-i Temsiliye (Temsil Kurulu) üyeleri bulunuyordu. Batı ve Orta Anadolu illerinden gelen diğer temsilcilerin de katılımı sayesinde Sivas Kongresi, ulusal bir kongre niteliği kazanmıştı. Kongreye katılan delege sayısı tartışmalı bir konudur. Ankara gibi bazı illerde vâlilik baskısı ile delege seçimi gerçekleşememiş, bazı illerden seçilen delegelerin ise yola çıkması engellenmiş, bu nedenle kongreye katılamamış veya kongre çalışmaları bittikten sonra Sivas’a gelebilmişlerdi. Sonradan katılanlar’la birlikte delege sayısının 41’i bulduğu söylenebilir (Farklı kaynaklara göre 31,33, 38 katılımcı vardır.)
Sivas Kongresine Katılanlar
- Mustafa Kemal (Atatürk), Temsil Heyeti Başkanı,Samsun 9. Ordu Müf. (İstifa, Erzurum)- Sivil
- Hüseyin Rauf (Orbay), Temsil Kurulu Üyesi, Em. Deniz subayı, Sivas
- Bekir Sami (Kunduk), Temsil Kurulu Üyesi, Mülkiyeli – Vâli, Sivas
- Fevzi (Baysoy), Temsil Kurulu Üyesi, Din adamı – Şeyh,Erzincan
- Raif (Dinç),Temsil Kurulu Üyesi, Yargıç, Erzurum
- Refet (Bele), Canik (TKÜ), Albay, Samsun
- Kara Vasıf, Emekli Albay, Ayıntab
- İsmail Hami (Danişment), Mülkiyeli- Tarihçi, İstanbul
- İsmail Fazıl (Cebesoy), Emekli General, İstanbul
- Hikmet Boran, Ask. Tıb. Öğr. Tem., Tıbbiye Öğrencisi,İstanbul
- Ahmet Nuri, İlmiye sınıfı hocası, Bursa
- Osman Nuri (Özpay), Avukat, Bursa
- Hüseyin (Bayraktar), Tüccar, Eskişehir
- Hüsrev Sami (Kızıldoğan), Subay, Eskişehir
- Halil İbrahim (Sipahi), Tüccar – Bld. Bşk., Eskişehir
- Mehmet Şükrü (Koçzade), Hukukçu, Afyonkarahisar
- Salih Sıtkı (Kesrioğlu), Mülkiyeli, Afyonkarahisar
- Bekir (Gümişioğlu), Öğretmen, Afyonkarahisar
- Abdurrahman Dursun (Yalvaç), Öğretmen, Çorum
- Mehmet Tevfik (Ergun), Öğretmen, Çorum
- İbrahim Süreyya (Yiğit), Mutasarrıf, Alaşehir (Saruhan)
- Macit (Suner), Yargıç, Alaşehir(Saruhan)
- Mehmet Şükrü (Dalamanlı), Hukukçu, Denizli
- Yusuf (Başağazade), Hukukçu – Ziraatçi, Denizli
- Necip Ali (Küçüka), Yargıç,Denizli
- Hakkı Behiç (Bayiç), Mülkiyeli,Denizli
- Sami Zeki, Emekli Subay,Kastamonu
- Nuri (Tatlızade), Tüccar,Kastamonu
- Halit Hami (Mengi), Tüccar – Beld. Bşk., Bor
- Mustafa (Soylu), Öğretmen,Niğde
- Yusuf Bahri (Tatlıoğlu), Çiftçi,Yozgat
- Osman Remzi (Öğüt), Memur,Nevşehir
- Mazhar Müfit (Kansu), Vali,Denizli
- Hasan
- Süleyman (Boşank), Çiftçi – Denizci, Samsun
Aşağıdaki isimler ise Sivas Kongresi’ne delege olarak seçilmişler, ancak kongre çalışmaları sona erdikten sonraki günlerde Sivas’a gelebilmişlerdir.
- Nuh Naci (Yazgan), Tüccar, Kayseri
- Ahmet Hilmi (Kalaç), Kaymakam, Kayseri
- Ömer Mümtaz (İmamzade), Tüccar, Kayseri
- İhsan Hamit (Tiğrel), Eğitimci, Diyarbakır
Bursa delegeleri gösterilen askerlikten istifa etmiş Necati (Kurtuluş) ve hukukçu Asaf (Doras)’a kongre tutanaklarında rastlanmadığı halde, bazı eserlerde isimleri geçmektedir. Mustafa Kemal, delegelerin otelde kalmasını yasakladığı için Sivaslıların evinde kaldılar. Şekercizade İsmail Efendi çok sayıda delegeyi evinde uzun süre misafir etti. Kongre Başkanı Mustafa Kemal Paşa, kongrenin yapıldığı lise binasında hazırlanan odada kaldı.
Sivas Kongresi Temsil Heyeti
Erzurum Kongresi’nde Seçilenler
- Mustafa Kemal Paşa (9. Ordu Müfettişi iken 8 Temmuz 1919 askerlikten ayrıldı)
- Hüseyin Rauf Bey (Bahriye Eski Nazırı ve askerlikten ayrılma)
- Raif (Dinç) (Erzurum eski Mebusu)
- İzzet Efendi (Eski Kaymakam-Mebus)
- Servet Bey (Trabzon Eski Mebusu)
- Sadullah Efendi (Bitlis eski mebusu)
- Fevzi (Baysoy) (Erzincan Nakş-i Bendi Şeyhi)
- Bekir Sami Bey (Beyrut eski valisi)
- Hacı Musa Efendi (Mutki’de Aşiret Reisi)
Heyet-i Temsiliye’nin Seçtikleri
- Refet Bey (3. Kolordu Komutanı iken askerlikten ayrılma).
Sivas Kongresi’nde Seçilenler
- Kara Vasıf Bey (Gaziantep Delegesi, Kurmay Albaylıktan emekli)
- Mazhar Müfid Bey (Hakkari delegesi, Eski mutasarrıf)
- Hüsrev Sami Bey (Eskişehir Delegesi, Askerlikten ayrılma)
- Ömer Mümtaz Bey (Ankara eski mebusu)
- Hakkı Behiç Bey (Denizli delegesi, Eski Mutasarrıf)
- Ratıp Zâde Mustafa Bey (Niğde Delegesi)
Sivas Kongresinde Alınan Kararlar Nelerdir?
- Milli sınırları içinde vatan bölünmez bir bütündür; parçalanamaz.
- Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı millet top yekün kendisini savunacak ve direnecektir.
- İstanbul Hükümeti, harici bir baskı karşısında memleketimizin herhangi bir parçasını terk mecburiyetinde kalırsa, vatanın bağımsızlığını ve bütünlüğünü temin edecek her türlü tedbir ve karar alınmıştır.
- Kuvay-ı Milliye’yi tek kuvvet tanımak ve milli iradeyi hakim kılmak temel esastır.
- Manda ve himaye kabul edilemez.
- Milli iradeyi temsil etmek üzere, Meclis-i Mebusan’ın derhal toplanması mecburidir.
- Aynı gaye ile milli vicdandan doğan cemiyetler, “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adı altında genel bir teşkilat olarak birleştirilmiştir.
- Genel teşkilatı idare ve alınan kararları yürütmek için kongre tarafından Temsil Heyeti seçilmiştir.