Amasya Genelgesi Nedir?
Amasya Genelgesi, adından da anlaşılacağı gibi Amasya ilinde hazırlanmış bir genelgedir. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde çok önemli bir yere sahip bu genelge ulusal egemenliğe dayalı ve tam bağımsız bir Türkiye Cumhuriyeti temellerini oluşturan ilk belgedir. Bu genelgede ilk defa ulusal egemenlikten söz edilmiştir. Bu genelge İstanbul’daki hükümet yok sayılmış ve devletin düşman elinde olduğu ifade edilmiştir. Dolayısıyla bu genelge bir ihtilal bildirisi niteliğindedir. Bu genelgede çözüm olarak da milletin azmi ve kararlılığı ifade edilmiştir. Atatürk bu genelgeyi 9. Ordu Müfettişi sıfatı ile imzalamıştır. Bu genelgeyi yazan Atatürk’ün yaveri Cevay Abbas Bey idi. Bu genelge 21 Haziran-22 Haziran 1919 gecesi yazılmıştır.
Amasya Genelgesi Önemi Nedir?
Bu genelgede bahsi geçen esaslar şunlardır;
- Vatanın bütünlüğü milletin bağımsızlığı tehlikededir.
- İstanbul hükumeti aldığı sorumluluğun gereğini yerine getirememektedir. Bu durum milletimizi yok olmuş gösteriyor.
- Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
- Milletin içinde bulunduğu durum ve şartların gereğini yerine getirmek ve haklarını gür sesle cihana duyurmak için, her türlü baskı ve kontrolden uzak milli bir heyetin varlığı zaruridir.
- Anadolu’nun her bakımdan en güvenilir yeri olan Sivas’ta hemen milli bir kongre toplanması kararlaştırılmıştır.
- Bunun için bütün illerin her sancağından milletin güvenini kazanmış üç temsilcinin mümkün olan en kısa zamanda yetişmek üzere yola çıkılması gerekmektedir.
- Her ihtimale karşı bu mesele milli bir sır olarak tutulmalı ve temsilciler gereğinde yolculuklarını kendilerini tanıtmadan yapmalıdırlar.
- Doğu illeri adına 10 Temmuz’da Erzurum’da bir kongre toplanacaktır. O tarihe kadar öteki illerin temsilcileri de Sivas’a gelebilirlerse Erzurum Kongresi’nin üyeleri de Sivas genel kongresine katılmak üzere hareket ederler.
Amasya Genelgesinin Sonuçları Nelerdir?
- Bu genelge ile Türk inkılabının ihtilâl safhası başlamıştır.
- Kurtuluş Savaşı’nın nedeni, Kurtuluş Savaşı’nın amacı ve Kurtuluş Savaşı’nın yöntemi belirlenmiştir.
- Bu genelge ile ilk kez milli egemenliğe dayalı bir yönetimden bahsedilmiştir.
- Bu genelgede İstanbul Hükümeti ilk kez yok sayılmıştır.
- Bu genelgede Türk Milleti, hem İstanbul’a hem de işgalci güçlere karşı mücadeleye çağırılmıştır.
- Kurtarıcı olarak görülen padişah, hilafet, manda ve himaye düşüncesinin yerini millet ve milliyetçilik düşüncesi almıştır.
- Üstü kapalı olarak da olsa Heyet-i Temsiliyenin (Temsil Kurulu) oluşturulmasından bahsedilmiştir.
- Mustafa Kemal Atatürk bu genelgeyi yayınlayarak padişah tarafından kendisine verilen 9. Ordu Müfettişliği yetkilerini aşmış, kendi sorumluluğunda olmayan batı bölgelerine de bir tamim yayınlamıştır.
- Direniş esasları ilk defa Amasya’da bu genelge ile yazılı bir ilke haline getirilmiştir.
- Bu genelge ile milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır oluşumu sağlamlaşmıştır .
- İlk kez ulusal egemenlikten bahsedilmiş olduğundan evrensel bir maddedir.
- 1919 yılında yayınlanan bu genelge ile tüm zamanlar için Avrupalı devletlerin sömürgelerindeki mazlum uluslar için de bir örnek teşkil etmiştir.
- Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerini birleştirmek için Sivas’ta bir kongre toplanma kararı alınmıştır.
- Ordu terhis edilmemesi ve Erzurum’a gelen delegelerin doğrudan Sivas’a gelmeleri istenmiştir.
- Amasya Genelgesinin yayınlanması ile Kurtuluş Savaşı resmen ilan edildi.