Özet: “Kaside Nedir? Kaside Ne Demektir? Anlamı” başlıklı yazımızda Kaside nedir, Kaside ne demektir, Kaside kelimesinin tanımı, Kaside kelimesinin eş anlamlısı, Kaside kelimesinin ingilizce karşılıkları, Kaside ile ilgili atasözleri ve deyimler ve Kaside hakkında detaylı bilgileri bulacaksınız.
Kaside Tanımı
Kaside kelimesi Arapça kökenli bir kelimedir ve Kaside kelimesinin anlamı Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde aşağıdaki şekildedir;
isim, edebiyat On beş beyitten az olmayan, bütün beyitlerin ikinci dizeleri en baştaki beyit ile uyaklı olan ve çoğu kez büyükleri övmek için yazılan divan edebiyatı şiir türü
Kaside Eş Anlamlısı ve Zıt Anlamlısı
Kaside kelimesini eş anlamlı karşılığı aşağıdaki gibidir;
- Kaside kelimesinin eş anlamlı karşılığı bulunmamaktadır.
Kaside kelimesini zıt anlamlı karşılığı aşağıdaki gibidir;
- Kaside kelimesinin zıt anlamlı karşılığı bulunmamaktadır.
Kaside İle İlgili Atasözleri ve Deyimler
Kaside kelimesi ile ilgili atasözü ve deyimler aşağıdaki gibidir;
- Kaside kelimesinin geçtiği herhangi bir atasözü veya deyim bulunamamıştır.
Kaside İle İlgili Birleşik Sözler
Kaside kelimesi ile ilgili birleşik sözler aşağıdaki gibidir;
- Kaside kelimesinin geçtiği herhangi bir birleşik söz bulunamamıştır.
Kaside İngilizcesi
Kaside kelimesinin İngilizce karşılıkları ise aşağıdaki gibidir
- Kaside – ode
Kaside Hakkında Detaylı Bilgi
Kaside, genellikle din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılan divan edebiyatı şiiridir. Kaside şairlerine kaside-gü (kaside söyleyen), kaside-sera ya da kaside-perdaz (kaside yazan) denir.
Türk edebiyatına 13. yüzyılda Araplardan geçmiş bir nazım şeklidir.
Kasidenin Özellikleri
- Nazım birimi beyittir.
- Beyit sayısı en az 15-30-33 ile en çok 99 arasında değişir.
- Kasidenin ilk beyitine matla beyit, son beyitine makta beyit denir.
- Şâir kasidesi içinde matlayı tekrar ederse tecdid-i matla denir.
- Matlayı birden çok tekrar ederse bu zat-ül metali veya zül metalidir.
- Şairin mahlasının bulunduğu beyite taç beyit denir.
- Kasidenin en güzel beyiti beyt-ül kasid olarak isimlendirilir.
Kasidenin İsimlendirilmesi
Konularına göre
Kasidenin methiye bölümünden bahsedilene göre kasideler sınıflandırılır.
- Allah’ın birliğinden bahsediliyorsa tevhid
- Konusu Allah’a yakarış ise münacaat
- Muhammed’i övmek amacıyla yazılmışsa naat
- Devlet büyüklerini övmek için yazılmışsa methiye
- Birini yermek için yazılmışsa hicviye
- Birinin ölümü anlatılmışsa mersiye adını alır.
Başlangıcına göre
Kaside, nesip(teşbib) bölümünde anlatılana göre isimler alır. Baharın tasviri yapılıyorsa: Bahariye, Kışın tasviri yapılıyorsa: Şitaiye, Temmuzun tasviri yapılıyorsa: Temmuziye, Ramazanın tasviri yapılıyorsa: Ramazaniye, Atın tasviri yapılıyorsa: Rahşiye, Hamamın tasviri yapılıyorsa: Hamamiye… gibi
Redifine göre
Kaside, redifindeki harf ya da kelimeye göre isimler alır. Lamiyye, su kasidesi, Kerem kasidesi, Güneş kasidesi gibi
Kasidenin Bölümleri
Nesip (Teşbib)
- Kasidenin ilk bölümüdür, şiir yönünden en ağır bölümdür.
- Genelde 15-20 beyit olur.
- Şair bu bölümde betimleme yapar. Kadın, kış, at, bahar vs. Bu bölüm, mevsim betimlemesi içeriyorsa teşbib adını alır. Diğer durumlarda nesib denir.
Tegazzül
- Gazel söyleme anlamına gelir, bütün kasidelerde yoktur.
Girizgâh
- Nesip bölümünden methiye bölümüne geçerken söylenen ve basamak görevinde olan beyitlerdir.
- Şair bu bölümde övgüye başlayacağını haber verir.
- Bir iki beyitten oluşur.
Methiye
- Kasidenin sunulduğu kişinin övüldüğü bölümdür.
- Şiir yönü çok zayıf, dil yönü diğer bölümlere göre çok ağırdır.
Fahriye
- Şairin kendini övdüğü bölümdür.
- Nefi’nin bazı kasideleri sadece fahriyeden oluşur.
Taç beyit
- Şairin kendisi hakkındaki yeni düşüncelerini söylediği bölümdür.
- İki üç beyit bulunur.
- Taç şairin isminin geçtiği beyittir.
Dua
- Kasidenin son bölümüdür.
- Birkaç beyit olur.
- Şair burada övdüğü kişinin başarılı, uzun ömürlü, talihinin iyi olması yönünde dua eder.
Kaside ve Tarihsel Önemi
Kasideler, sosyal ve kültür tarihi araştırmacısı için önemli bir belge ve bilgi kaynağı olarak değerlendirilebilirler. Resmî tarihi vesikalar kadar, edebî metinlerin de tarih araştırmacısı için önemli bir belge olduğunu ispatlayacak mühim kaynaklar arasındadır.
Kasideler, ideal devlet adamı profili çizme, sosyal ve ekonomik konularda devrin özelliklerini yansıtma, sosyal hayatın değişik sahnelerini anlatma, tarihî şahsiyetlerin biyografik bilgilerine katkıda bulunma, siyasal ve kültürel tarihin pek çok değişik safhası için yazılmış edebi eserlerdir.