Özet: “İsim Nedir? İsim Ne Demektir? İsim Çeşitleri” başlıklı yazımızda İsim nedir, İsim ne demektir, İsim kelimesinin tanımı, İsim kelimesinin eş anlamlısı, İsim kelimesinin ingilizce karşılıkları, İsim ile ilgili atasözleri ve deyimler ve İsim hakkında detaylı bilgileri bulacaksınız.
İsim Tanımı
İsim kelimesi Arapça kökenli bir kelimedir ve İsim kelimesinin anlamı Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde aşağıdaki şekildedir;
1. isim Ad (I)
2. Kişi, insan
3. dil bilgisi Ad (I)
İsim Eş Anlamlısı ve Zıt Anlamlısı
İsim kelimesini eş anlamlı karşılığı aşağıdaki gibidir;
- İsim – ad / insan / kişi
İsim kelimesini zıt anlamlı karşılığı aşağıdaki gibidir;
- İsim kelimesinin zıt anlamlı karşılığı bulunmamaktadır.
İsim İle İlgili Atasözleri ve Deyimler
İsim kelimesi ile ilgili atasözü ve deyimler aşağıdaki gibidir;
| isim koymak (veya takmak veya koymak) | isim yapmak | ismi çıkmak |
| ismi geçmek | ismi gibi bilmek | ismi lazım değil |
| ismi (bile) olmamak | ismi var cismi yok | ismini bağışlamak |
| ismini cismini almak | ismini cismini bilmemek | (birinin) ismini vermek |
İsim İle İlgili Birleşik Sözler
İsim kelimesi ile ilgili birleşik sözler aşağıdaki gibidir;
| isim babası | isim cümlesi | isim çekimi | isim durumu |
| isim gövdesi | isim hakkı | isim hâli | isim kökü |
| isim tabanı | isim tamlaması | isimden türeme isim | isimden türeme fiil |
| ismiyle müsemma | birleşik isim | cins isim | fiilden türeme isim |
| özel isim | somut isim | soyut isim | takma isim |
| türemiş isim | yalın isim | aile ismi | kod ismi |
| soy ismi | topluluk ismi |
İsim İngilizcesi
İsim kelimesinin İngilizce karşılıkları ise aşağıdaki gibidir
- İsim – name
İsim Hakkında Detaylı Bilgi
İsimler veya adlar; özel-genel (cins), canlı-cansız, somut-soyut tüm varlık, kavram ve olayları karşılayan sözcükler. Sıfat, zarf, zamir gibi sözcük grupları isim soylu sözcükler olarak kabul edilir. Türkçede isimler genel olarak kabul edilen dört farklı şekilde sınıflandırılırlar;
- Oluşlarına (maddelerine) göre isimler
- Verilişlerine göre isimler
- Sözcük yapısına göre isimler
- Sayılarına göre isimler
Varlıkların Oluşlarına Göre İsimler
Var oluşa göre isimler iki ayrı ana grupta incelenir: soyut ve somut.
Soyut İsim
Soyut isimler veya mana isimleri, klasik tanımla, beş duyu organıyla algılanamayan kavramlara verilen adlardır: sevgi, saygı, inanç, korku, yiğitlik, cesaret, sevinç, aşk vb.
Somut İsim
Beş duyudan herhangi biriyle algılayabildiğimiz, kavrayabildiğimiz varlık ve kavramların isimleridir. Yani somut varlıkları karşılayan isimlere somut isimler denir. Bu isimler, herkes tarafından görülen, bilinen, hissedilen, cismi olan, varlığı kişiden kişiye değişmeyen varlıkları karşılarlar. Su, toprak, ağaç, ses, televizyon, rüzgâr, sarı, mavi, duman, koku gibi.
Varlıklara Verilişlerine Göre İsimler
Varlıkların verilişlerine göre isimler iki farklı grupta incelenirler; bunlar özel ve cins isimlerdir.
Özel İsim
Sadece tek bir varlığı karşılayan ve bu varlığın benzer diğer varlıklardan ayrılmasını sağlayan sözcüklerdir: Aysel, Tekir, Ankara, Karadeniz vb.
Cins İsim
Cins isimler, aynı cinsten olan varlık,kavram veya olguların birini, bir bölümünü veya tamamını karşılayan isimlerdir. Odun, ağaç,kereste, masa, saat gibi. Cins isimler özel isimlerin aksine; çoğu kişinin aklında aynı görüntüyü (imaj) canlandırır; Örneğin Merve ismi Merve adında birini tanımayan bir kişi için anlam ifade etmezken, koyun ifadesi çoğu kişinin zihninde aynı varlığa karşılık gelir. Bu anlamda cins isimler daha genel bir anlam belirtirler. Cins isimlerin görevleri;
- Canlıların genel tanımlarını karşılar; İnsan, kuş, sürüngen, amip vb.
- Eşyaların tanımlarını karşılar; Masa, sandalye vb.
- Mekân ve yön tanımlarını karşılar: oda, sınıf, kuzey, odunluk, sol vb.
- Sayıların tanımlarını karşılar: on, yedi, otuz vb.
- Akrabalık adı olur: teyze, nine, amca vb.
- Soyut isimlerin hepsi bu kapsama girer: saygı, ihtiras, cesaret vb.
Yapılarına Göre Adlar
Yapılarına göre isimler üç ayrı grupta incelenir; basit isim, türemiş isim, bileşik isim
Basit İsim
Yapı olarak kök hâlinde bulunan isimlerdir: un, sıra, kına, ağaç, saat gibi.
Türemiş Ad
Yapım eki almış isimlerdir: tuz+luk, odun+cu, vb.
Bileşik İsim
Birden fazla ismin birleşip kalıplaşması ve yeni anlam kazanmasıyla oluşan isimlerdir:
Pamuk+kale, açık+göz, kuş+burnu, kara+fatma, ana+yasa, uyur+gezer, can+kurtaran, beşi+bir+yerde, hanım+eli
Varlıkların Sayılarına Göre İsimler
Tekil İsim
İsimlerin -ler, -lar çoğul eki almamış tekil halidir. Yalın hal de denir:
Çoğul İsim
İsimlerin ünlü uyumuna göre -ler, -lar çoğul eki almasıyla yapılır: bulut+lar, keçi+ler, melek+ler, çocuk+lar, insan+lar
Topluluk İsmi
Biçim bakımından tekil göründüğü halde çokluk ya da topluluk anlamı veren adlardır.
- Ordu, alay, sürü, kurultay, meclis, takım, aile, grup vb. kelimelerdir.