Özet: “Folklor Nedir? Folklor Ne Demektir? Anlamı” başlıklı yazımızda Folklor nedir, Folklor ne demektir, Folklor kelimesinin tanımı, Folklor kelimesinin eş anlamlısı, Folklor kelimesinin ingilizce karşılıkları, Folklor ile ilgili atasözleri ve deyimler ve Folklor hakkında detaylı bilgileri bulacaksınız.
Folklor Tanımı
Folklor kelimesi Fransızca kökenli bir kelimedir ve Folklor kelimesinin anlamı Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde aşağıdaki şekildedir;
isim Halk bilimi
Folklor Eş Anlamlısı ve Zıt Anlamlısı
Folklor kelimesini eş anlamlı karşılığı aşağıdaki gibidir;
- Folklor kelimesinin eş anlamlı karşılığı bulunmamaktadır.
Folklor kelimesini zıt anlamlı karşılığı aşağıdaki gibidir;
- Folklor kelimesinin zıt anlamlı karşılığı bulunmamaktadır.
Folklor İle İlgili Atasözleri ve Deyimler
Folklor kelimesi ile ilgili atasözü ve deyimler aşağıdaki gibidir;
- Folklor kelimesinin geçtiği herhangi bir atasözü veya deyim bulunamamıştır.
Folklor İle İlgili Birleşik Sözler
Folklor kelimesi ile ilgili birleşik sözler aşağıdaki gibidir;
- Folklor kelimesinin geçtiği herhangi bir birleşik söz bulunamamıştır.
Folklor İngilizcesi
Folklor kelimesinin İngilizce karşılıkları ise aşağıdaki gibidir
- Folklor – folklore
Folklor Hakkında Detaylı Bilgi
Halk bilimi veya folklor, bir ülkede veya bölgede yaşayan halkın kültür ürünlerini, sözlü edebiyatını, geleneklerini, törelerini, inançlarını, mutfağını, müziğini, oyunlarını, halk hekimliğini inceleyerek bunların birbirleriyle ilişkilerini belirten, kaynak, evrim, yayılım, değişim, etkileşim vb. sorunlarını çözmeye, sonuç, kural, kuram ve yasaları bulmaya çalışan bilim dalıdır.
~bilgi~ “Halk bilimi”, Arapça kökenli bir sözcük olan halk ve Türkçe bilim sözcüklerinin bir tamlama oluşturmasıyla ortaya çıkmıştır. En basit haliyle halkla ilgilenen bilim anlamındadır. “Folklor” terimi ise Türkçe’ye Fransızca’dan geçmiş olup, folk (halk) ve lore (bilgi)’den gelmektedir. Terim ilk kez İngiliz araştırmacı William Thoms (1803-1885) 1846 yılında, Londra’da yayınlanan “Athenaeum” adlı bir dergideki yazısında kullanmıştır. Thomas söz konusu yazısında halk edebiyatı ve halk gelenekleri konularındaki ürünleri inceleyen bilim dalına ad olarakFolklore teriminin kullanılmasını önermiştir. Johann Gottfried von Herder de Alman halkının otantik ruhu, geleneği ve kimliğinin belgesi olan folklorün kaydedilmesi ve korunması gerektiğini ilk savunan kişilerden biri olmuştur.
Kavramın Gelişmesi
Folklor kavramı 19.yüzyılın sözlü gelenekleri modern ideolojik amaçlar doğrultusunda birleştirmeyi arzulayan romantik ulusalcı ideolojinin bir parçası olarak gelişmiş ancak 20.yüzyılda etnograflar politik amaçlar dışında folklor kayıtları yapmaya başlamışlardır. –88.228.64.240 17:14, 16 Nisan 2012 (UTC)Folklor kavramı 19.yüzyılın sözlü gelenekleri modern ideolojik amaçlar doğrultusunda birleştirmeyi arzulayan romantik ulusalcı ideolojinin bir parçası olarak gelişmiş ancak 20.yüzyılda etnograflar politik amaçlar dışında folklor kayıtları yapmaya başlamışlardır.
Türkiye’de Halk Bilimi
Halk arasında “folklor” kelimesi ile sadece “halk oyunları” olarak algılanagelmiştir. Fakat yanlış kullanılmaktadır. Arzu Öztürkmen, Türkiye’de Folklor ve Milliyetçilik (1998, İletişim Yay.)adlı kitabında bu tarihsel süreci inceler ve Türkiye’deki folklor araştırmalarının tarihçesini dört ana bölüm kapsamında değerlendirir. Buna göre, Jön Türklerin ilgisiyle Osmanlı döneminde başlayan folklor araştırmaları daha sonra Halkevleri kapsamında sürdürülmüştür. 1947 yılında Ankara Üniversitesi’nde Pertev Naili Boratav öncülüğünde açılan Halkbilimi Bölümü, Boratav’ın görevden alınmasıyla ilk yıllardaki ivmesini kaybederken, Halkevleri çatısı altında gelişen halk oyuunları hareketi üniversite gençliğinin öncülüğünde yaygınlaşmış ve folklora olan akademik ilgi hızla popülerleşen halk oyunlarına kaymıştır. Ne var ki, folklor esasında halk kültürünün tamamını kapsar. Türkiye’de halk bilimi çalışmaları yirminci yüzyıldan çok daha önce bilimsel yöntemlerle olmasa da halk kültürünün öykülenerek aktarılmasıyla başlamıştır. Özellikle Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi geniş birikimi ve canlı anlatımıyla bu tip eserlerin en önemli örneklerinden birini oluşturmaktadır. Ayrıca Divan-ı Lügati’t-Türk, Dede Korkut Hikayeleri gibi önemli örnekler de halk bilimi çalışmalarında kullanılacak kadar önemli bilgiler aktarmaktadır.
Bilimsel anlamda folklor ile ilgili yazılar yirminci yüzyılın başında verilmeye başlanmıştır. 1913 yılında Ziya Gökalp, “Halka Doğru” adlı dergide“Halkiyat” terimini kullamış , 1914 yılında Mehmet Fuat Köprülü de “İkdam” gazetesindeki yazılarında “Halkıyyat:Folk-lore” şeklinde kelimenin Türkçe karşılığını orjinal hali ile birlikte kullanmıştır.Şablon:Abdurrahman Güzel, Türk Halk edebiyatı El Kitabı,Akçağ yay.. Daha sonra Rıza Tevfik Bölükbaşı “Peyam” gazetesi ekinde, Selim Sırrı Tarcan “TEM”de, Rauf Yekta “Darü’l-Elhan Külliyatı”nda ilk “halk bilimi” yazılarını kullananlardır.
Cumhuriyet’in ilanına kadar Türk halk bilimi ile ilgili araştırma, inceleme ve yayınların dağınıklığı dikkati çekmektedir. 1927 yılında Ankara’da “Anadolu Halk Bilgisi Derneği” adıyla kurulan, bir süre sonra adı “Türk Halk Bilgisi Derneği” olarak değiştirilen dernek Türk halk bilimine ilişkin çalışmaları başlatan ilk kuruluştur. Çıkardığı “Halk Bilgisi Haberleri” adlı süreli yayınıyla ülkemizin çeşitli yörelerinden derlenen Halkbilim verilerini toplu bir biçimde sergilemiştir. Daha sonra Atatürk tarafından 19 Şubat 1932’de kurulan Halk Evleri, 1955 yılında “Folklor Araştırmaları Kurumu”, 1964 yılında “Türk Folklor Kurumu”, 1966 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde Kurulan Milli Folklor Araştırma Dairesi” halk bilimine ilişkin ilk köklü çalışmaları başlatmışlardır.
Üniversitelerimizde ise Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Etnoloji ve Antropoloji kürsüsü ve Atatürk Üniversitesi’nde Halk Edebiyatına ilişkin çalışmaların dışında Boğaziçi Üniversitesi Folklor Kulübü (BÜFK) Orta Doğu Teknik Üniversitesi Türk Halk Bilimi Topluluğu (THBT) ve Anadolu Üniversitesi Halkbilim Araştırmaları Merkezi gibi kuruluşlar da Türk halk bilimini sürdüren araştırmalarda bulunmaktadırlar. Bunlardan başka Ankara’da HOY-TUR,HOYEM, TÜFEM, TUBİL, İstanbul’da FOLKTUR, FOYAK, İzmir’de İFAK, EFEM ve diğer illerimizde değişik adlarla kurulmuş amatör dernekler ve kuruluşlar Halk oyunları başta olmak üzere Türk halk bilimine önemli ölçüde katkıda bulunmaktadırlar.
Türk Halk Bilimi’ndeki başlıca eksiklikler şunlardır:
Kaynak Arzu Öztürkmen (1998) Türkiye’de Folklor ve Milliyetçilik (İstanbul, İletişim Yayınları)
- Günümüze kadar derlenen materyaller sistemli bir biçimde düzenlenip arşivlenerek incelemeye hazır bir duruma getirilmemiştir. Bu amaca yönelik birkaç girişim ekonomik zorluklar, ilgisizlik ve desteksizlik yüzünden yalnız toplantı tutanaklarında kalmıştır.
- Halkbilimimizin bütün konularını kapsayan bir sözlükten henüz yoksunuz. Halkbilim çalışmalarında el altında bulundurulması gereken “Halkbilim Atlasları”nın hazırlanmasıyla ilgili çalışma da başlatılamamıştır.
Folklore İlişkin Bazı Eserler
- Pertev Naili Boratav, 100 Soruda Türk Folkloru, Gerçek Yayınları, İstanbul, 1969.
- Özhan Öztürk.. Phoenix Yayınları. Ankara, 2009. 1054 sayfa. ISBN 978-605-5738-26-6
- Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, 2003.
- Kenneth S. Goldsein, Sahada Folklor Derleme Metodları, MİFAD Yayınları, Ankara, 1977.
- Sedat Veis Örnek, Türk Halkbilimi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1977.
- Toplumbilim Sayı: 6 Haziran 1997 / Nasreddin Hoca Özel Sayısı, Bağlam Yayıncılık, İstanbul, Haziran 1997
- Halk Edebiyatı Dersleri, Tercüme: Pertev Naili Boratav; Ekler: Arnold van Gennep, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, Mart 2000 ISBN 975-7306-64-9
Üniversitelerde Folklor Toplulukları
- Ankara Üniversitesi DTCF Halkbilim Topluluğu
- Balıkesir Üniversitesi Halk Bilimi Araştırmaları Kulübü
- Bilkent Üniversitesi Halkbilimi Topluluğu
- Boğaziçi Üniversitesi Halkbilim Topluluğu
- Cumhuriyet Üniversitesi Türk Halkbilimi Topluluğu
- Gazi Üniversitesi Türk Halkbilimi Topluluğu
- Hacettepe Üniversitesi Türk Halkbilimi Topluluğu
- ODTÜ Türk Halkbilimi Topluluğu
- Uşak Genç Halkbilimciler Kulübü