Özet: “Fiilimsi Nedir? Fiilimsi Ne Demektir? Anlamı” başlıklı yazımızda Fiilimsi nedir, Fiilimsi ne demektir, Fiilimsi kelimesinin tanımı, Fiilimsi kelimesinin eş anlamlısı, Fiilimsi kelimesinin ingilizce karşılıkları, Fiilimsi ile ilgili atasözleri ve deyimler ve Fiilimsi hakkında detaylı bilgileri bulacaksınız.
Fiilimsi Tanımı
Fiilimsi kelimesinin anlamı Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde aşağıdaki şekildedir;
isim, dil bilgisi Fiilden türetilen, olumsuzu yapılabilen mastar, sıfat-fiil, zarf-fiil vb. türleri bulunan ad, eylemsi
Fiilimsi Eş Anlamlısı ve Zıt Anlamlısı
Fiilimsi kelimesini eş anlamlı karşılığı aşağıdaki gibidir;
- Fiilimsi – eylemsi / sıfat-fiil
Fiilimsi kelimesini zıt anlamlı karşılığı aşağıdaki gibidir;
- Fiilimsi kelimesinin zıt anlamlı karşılığı bulunmamaktadır.
Fiilimsi İle İlgili Atasözleri ve Deyimler
Fiilimsi kelimesi ile ilgili atasözü ve deyimler aşağıdaki gibidir;
- Fiilimsi kelimesinin geçtiği herhangi bir atasözü veya deyim bulunamamıştır.
Fiilimsi İle İlgili Birleşik Sözler
Fiilimsi kelimesi ile ilgili birleşik sözler aşağıdaki gibidir;
- Fiilimsi kelimesinin geçtiği herhangi bir birleşik söz bulunamamıştır.
Fiilimsi İngilizcesi
Fiilimsi kelimesinin İngilizce karşılıkları ise aşağıdaki gibidir
- Fiilimsi – gerundial
Fiilimsi Hakkında Detaylı Bilgi
Fiilimsi ya da eylemsi; fiillerden türemelerine karşın fiilin bütün özelliklerini göstermeyen; cümle içerisinde isim, sıfat, zarf gibi görevlerde bulunan fiil soylu kelimelerdir. Türkçede fiilimsiler, fiillerin yapım ekleri alarak isim soylu sözcükler gibi kullanılmaları ile oluşturulur. Olumsuzluk eki hariç fiil çekim eki almazlar. Fiilimsi aldığı yapım ekine göre cümlede isim, sıfat ya da zarf olarak kullanılabilir.
Fiilimsinin Özellikleri
- Fiil anlamını tamamıyla yitirmezler.
- Fiile gelen zaman ve şahıs eklerini almazlar, yani fiil çekimine girmezler.
- Cümlede doğrudan yüklem olamazlar. Ancak ek-fiil eki alarak yüklem olabilirler.
- Fiilimsi olan kelimeler veya fiilimsi ile oluşan kelime grupları cümlede yan cümlecik olarak adlandırılır.
- Fiilimsiler bulundukları cümleyi birleşik yapılı hâle getirirler.
- Fiilimsi ekleri yapım eki olarak da tanımlanabilir.
- Fiilimsileri niteleyen kelimeler zarf görevinde olurlar.
Fiilimsi Çeşitleri
Türkçede isim-fiil (mastar), sıfat-fiil (ortaç) ve zarf-fiil (ulaç) olmak üzere üç fiilimsi türü vardır:
İsim Fiil
Kök veya gövdelerine -me, -iş ve -mek eklerinin (veya ses uyumlarına göre düzenlenmiş hallerinin) getirilmesiyle yapılan ve cümlede isim görevinde kullanılan sözcüklerdir:
- Kardeşim okumayı öğrendi.
- Bu bakışından hoşlanmadım.
- Yarın okula gitmek istemiyorum.
İsim-fiil eki -iş ile iştelik eki -iş karıştırılmamalıdır:
- Bu bakış hepimizi etkiledi. (isim-fiil)
- Saatlerdir bakışıyorlar. (İşteşlik yapmıştır.İsim-fiil değildir.)
İsim-fiil eki -me ile olumsuzluk eki -me ile karıştırılmamalıdır:
- Sabahları koşmayı severim. (isim-fiil)
- Koridorlarda koşmayın! (-ma olumsuzluk ekidir. Sözcük fiil hâlindedir.)
Ancak olumsuzluk ekinin ardından isim-fiil eki gelebilir:
- Yarın sizinle gelmemeyi tercih ederim. (ilk -me olumsuzluk eki, ikincisi isim-fiil eki)
İsim-fiiller fiilimsi olmaktan çıkıp kalıcı birer isim halini alabilir:
- Ocağın yanındaki çakmağı kullanabilirsin. (İsim olmuştur. Fiilimsi sayılmaz.)
- Yazları her akşam dondurma yeriz. (İsim olmuştur. Fiilimsi sayılmaz.)
Sıfat Fiil
Fiillerin cümlede sıfat görevinde kullanılan hâlleridir. Fiillerin sonuna sıfat-fiil ekleri getirilerek oluşturulurlar.[2] Fiillere -en, -esi, -mez, -ar, -di(k), -di(ği) -ecek, -miş eklerinin getirilmesiyle türemişlerdir.
- Gelecek yıl işe başlayacak.
- Polisler olası kazaları önlemek için kontrolü sağlıyorlardı.
- Salonda hep bildik yüzler vardı.
- Bastığın yerleri “toprak” diyerek geçme, tanı! – Mehmet Akif Ersoy
- Haşladıktan sonra, suyu iyice süzülmüş sebzeleri kâseye boşaltıyoruz.
- Okuldan sonra koşar adım yanıma geldi.
Sıfat-fiillerin ardından bir isim gelmediğinde sıfat-fiiller adlaşır:
- Sinirli olduğu her halinden anlaşılıyor.
- Toplantıya gelmeyeceğini biliyordum.
- Yoldan geçenleri gözlüyordu.
- Eve gelirken bir tanıdığa rastladım.
Zarf Fiil
Fiil kök ve gövdelerine getirilen eklerle geçici zarf oluşturan yapılara zarf fiil denir. Çekim eki almazlar. Fiillere -esiye, -ip, -meden, -ince, -ken, -eli, -dikçe, -erek, -ir … -mez, -diğinde, -e … -e, -meksizin, -cesine eklerinin getirilmesiyle türemişlerdir.
- Önce eve uğrayıp, daha sonra bize gelecekmiş.
- Ancak çok çalışarak başarılı olabilirsin.
- Yemeğimi bitirir bitirmez gelirim.
- Gidiyordum, gurbeti gönlümde duya duya
- Ulukışla yolundan Orta Anadolu’ya – Faruk Nafiz Çamlıbel