Kalmadı dünyâ yüzünde mihnet-i jeng-i gubâr
Gerçek adı Şah İsmail ya da I. İsmail olan Hatai (Hatayi) aslında Safevi Devletinin kurucusu ve ilk hükümdarıdır. 17 Temmuz 1487 ile 24 Mayıs 1524 tarihleri arasında yaşayan Şah İsmail, şiirlerinde Şeyh Hatayi (Şah Hatai) takma adını kullanmıştır. Doğum yeri Azerbaycan’ın Erdebil şehri iken ölüm yeri için 2 rivayet var. Birisi yine Erdebil diğeri ise İran’ın Tebriz şehri. Şiirlerinde Nesimi ve Fuzuli’den etkilenmiştir. Şiirleri, Alevi-Bektaşi edebiyatının en güzel örneklerini sunmaktadır. Şiirlerini Azerbaycan Türkçesi’nde hece ve aruz ile yazmıştır.
Şah Hatayi’nin şiirlerden biriside Âftâb-ı Âlem-i Tevhîdi Kıldı Âşikâr şiiridir. Günümüze kadar ulaşan Âftâb-ı Âlem-i Tevhîdi Kıldı Âşikâr şiirinin son mısraları ise şöyle;
Ey Hatâyî Mehdi-i sâhib zamân devrânıdır
Ehl-i fazla va’de-i hûr ü cinân devrânıdır
Âftâb-ı Âlem-i Tevhîdi Kıldı Âşikâr Şiiri
> Âftâb-ı âlem-i tevhîdi kıldı âşikâr
Kalmadı dünyâ yüzünde mihnet-i jeng-i gubâr
Bu duâyı zâhir etti ol şeh-i Düldül süvâr
Lâ fetâ illâ Ali lâ seyfe illâ Zülfekâr
> Bin şükür bes tahtına geldi Süleymân-ı zamân
Hükmüne fermanber oldu hem zemîn ü âsmân
Bu duâyı hâtemine yazdı çün nakş-ı nişân
Lâ fetâ illâ Ali lâ seyfe illâ Zülfekâr
> Çünki çıktı Kâ’be’den hak ile bâtıl farkına
Bâtıl oldu ol kişi aldandı dünyâ zevkına
Bu duâyı okuyanlar düşdü rahmet garkına
Lâ fetâ illâ Ali lâ seyfe illâ Zülfekâr
> Tanrı arşdan Kürs’e indirdi anın çün bî-nikâb
Sâki sırrın keşf kıldı aradan gitti hicâb
Bu duâyı hak bilenler secdeye kıldı şitâb
Lâ fetâ illâ Ali lâ seyfe illâ Zülfekâr
> Bu kamer devrinde mü’min müşrikîn oldu cüdâ
Bunu böyle tâ ezelden zikr ederdi Mustafâ
Mü’minin dilinde dâim zâhir idi duâ
Lâ fetâ illâ Ali lâ seyfe illâ Zülfekâr
> Doğdu mağribden güneş geldi kıyâmetten nişân
Îsi gökten yere indi zâhirâ devr-i zamân
Bu duâyı eyledi Hak leşkeri vird-i zebân
Lâ fetâ illâ Ali lâ seyfe illâ Zülfekâr
> Mehdi-i sâhib zamân devrânı geldi âleme
Külli eşyâ ehlinin sultânı geldi âleme
Bu duâ derd ehlinin dermânı geldi âleme
Lâ fetâ illâ Ali lâ seyfe illâ Zülfekâr
> Ey Hatâyî Mehdi-i sâhib zamân devrânıdır
Ehl-i fazla va’de-i hûr ü cinân devrânıdır
İsm-i A’zam zâhir oldu Câvidân devrânıdır
Lâ fetâ illâ Ali lâ seyfe illâ Zülfekâr