Psikolojide Araştırma Süreci
Her bilim dalında olduğu gibi psikolojide de araştırma süreci vardır. Bu araştırma sürecinde yapılan araştırmalar şöyle;
- Bir sorunla karşılaşma
- Bilgi toplama
- Toplanan bilgileri inceleme
- İncelenen bilgileri yorumlama
- Yorumlanan bilgileri belli ölçütlere göre raporlama
Psikolojide Araştırma Yöntemleri
Yukarıda sıraladığımız araştırma süreci rastgele bir araştırma ile yapılmaz. Düzenli, nesnel, analitik, veriye dayanan ve tekrar edilebilir bilimsel tekniklerle oluşturulmalıdır. Psikolojide araştırma yaparken izlenen yöntemler şöyle;
- Betimsel Yöntemler
- Deneysel Yöntemler
- İstatistiksel (Korelasyonel) Yöntemler
- Gelişimsel Yöntem
A – Betimsel Yöntemler
Belli bir davranışın tanımlanması, sınıflanması ve diğer davranışlarla olan ilişkilerin belirlenmesine yönelik oluşturulan yöntemlerdir. Betimsel yöntemler de kendi içinde birçok alt başlığı barındırmaktadır.
1 – Doğal Gözlem
Bir davranışı doğal ortamda hiçbir etki ya da müdahale olmaksızın gözlemlenmesidir. Gözlemci hiçbir şekilde koşulları etkileyemez.
2 – Sistematik Gözlem
Araştırmacılar tarafından belirlenen şartlarda sadece konu olan davranışların üzerinde yoğunlaşmaktır. Koşullar araştırmacı tarafından belirlenir.
3 – Testler
Belli davranışları ve bu davranış özelliklerini ölçmek için kullanılan yöntemdir. Testler kesinlikle geçerli ve güvenilir olmak zorundadır.
4 – Anket
Genelde geleceğe ilişkin olaylar için bireylerin düşünce ve duygularını belirlemek amacıyla düzenlenen sorulardır.
5 – Olay İncelemesi
Bir olayın bireyin eski yaşantıları, çevresi, dosyaları ve buna benzer birçok detaylar incelenerek, derinlemesine araştırma yaparak bilgi edinme yöntemidir.
6 – Görüşme (Mülakat)
Betimsel yöntemler içinde sonuncu alt başlık olan görüşme, genelde uygulamalı alanlarda yüz yüze etkileşim ile bireyin davranış ve düşüncelerini belirleme yöntemidir.
B – Deneysel Yöntemler
Kpss gelişim psikolojisinin psikolojide araştırma yöntemleri konusunun ikinci başlığı da deneysel yöntemlerdir. Deneysel yöntemler bağımlı değişken, bağımsız değişken ve kontrol değişkeni üçgeni içerisinde gerçekleşmektedir.
1 – Bağımlı Değişken
Bağımsız değişkenden etkilenen ve araştırmadaki sonuç durumundaki değişkendir.
2 – Bağımsız Değişken
Bağımlı değişkeni etkileyen ve araştırmada neden durumundaki değişkendir.
3 – Kontrol Değişkeni
Deneysel işlemler arasında karşılaştırma yapmak amacıyla kullanılmaktadır. Örneğin;
Araştırma Konusu; Alkolün şoförlerin dikkati seviyesine olan etkisi
Burada bağımlı değişken dikkat seviyesidir. Yani sonuç durumundadır. Bağımsız değişkenimiz neden durumunda olan alkoldür. Kontrol değişkeni ise alkol almayan şoförlerin dikkat seviyesidir. Tüm deney boyunca bağımsız değişkenler değiştirilerek bağımlı değişkene olan etkiler gözlemlenir.
C – İstatistiksel (Korelasyonel) Yöntemler
Psikolojide araştırma yöntemleri içerisinde kpss eğitim bilimleri açısından bizim için önemli yöntemlerden birisi de istatistiksel yöntemdir. Herhangi iki değişken arasındaki ilişkiyi anlayabilmek ve değişkenler arasındaki ilişkiyi ortaya koymak için bu yöntemi kullanmaktayız.
Değişkenler arasındaki ilişkiyi ortaya koyabilmek için korelasyon katsayısı kullanılır. Korelasyon katsayısı (r) +1.00 ile -1.00 arasında bir değere sahiptir. Sıfır korelasyon iki değişken arasında herhangi bir ilişki bulunmadığına, pozitif korelasyon (0 ile +1.00 arasındaki değer) iki değişken arasında bağ olduğuna, negatif korelasyon (-1.00 ile 0 arasında değer) iki değişken arasında ilişkini zıtlığına işaret eder. Korelasyon katsayısı +1′ e ne kadar yakınsa o derece güçlü ilişki var deriz. Korelasyon katsayısı -1’e ne kadar yakınsa ilişkiler arasında o derece zıtlık vardır diyebiliriz.
Korelasyon iki değişken arasındaki ilişkinin derecesini ortaya koyar ancak nedenini ortaya koymaz. Eğer neden belirtmek isteniyorsa deneysel yöntemler kullanılmalıdır. Zeka ile problem çözme arasındaki ilişki pozitif korelasyon, alkol ile dikkat seviyesindeki ilişki negatif korelasyon, zeka ile kilo arasındaki ilişki de sıfır korelasyona örnektir. Psikolojide araştırma yöntemleri içinde bilimsel yöntemler dışında kullanılan bir başka yöntem gelişimsel yöntemdir. Kpss eğitim bilimleri gelişim psikolojisi açısından önemli olan gelişimsel yöntemi inceleyelim.
D – Gelişimsel Yöntem
Farklı yaşlardaki insanların değişimlerinin incelendiği bu yöntem kesitsel, boylamsal ve sırasal yöntemlerden oluşmaktadır.
1 – Kesitsel Yöntem
Aynı anda farklı yaşlardaki birey gruplarının incelenmesidir. Örneğin 2,3 ve 4 yaşındaki çocuklardan 5’er tane çocuğun seçilip üzerinde araştırma yapılması.
2 – Boylamsal Yöntem
Bir araştırma grubunu farklı zaman dilimlerinde tekrar tekrar incelenmesidir.
Örneğin 10 yıllık bir araştırma süresi olsun. 3 yaş grubundan 5 çocuğu 2000 yılında inceleyin. 2005 yılında 8 yaşına gelen bu grubu tekrar inceleyin. Son olarak 2010 yılında 13 yaşına gelen bu 5 kişilik grubu tekrar inceleyin ve araştırmamızı tamamlayın.
3 – Sırasal (Ardışık) Yöntem
Kesitsel ve boylamsal yöntemlerinin aynı anda kullanılmasıdır. Yani farklı yaş gruplarındaki bireylerin farklı zaman dilimlerinde tekrar incelenmesidir.
Örneğin 10 yıllık bir araştırma süresi olsun. 2, 3 ve 4 yaşındaki çocuklardan 5’er tane çocuğu ilk olarak 2000 yılında inceleyin. 2005 yılında 7, 8 ve 9 yaşlarına gelen bu 5’er kişilik grupları tekrar inceleyin. Son olarak 2010 yılında 12, 13 ve 14 yaşlarına gelmiş 5’er çocuğu tekrar inceleyin ve araştırmamızı tamamlayın.