Tek Basamaklı ve Çok Basamaklı Tepkimeler Nedir?
Kimyasal tepkimeler bazen tek basamakta gerçekleşirken bazen de birden fazla yani çok basamakta gerçekleşmektedir. Çok basamaklı bu kimyasal tepkimelere Mekanizmalı Tepkimeler ya da Kimyasal Reaksiyonların Adımları (Mekanizmaları) denir.
Tek Basamaklı ve Çok Basamaklı Tepkimelere Ait Önemli Bilgiler
Eşik Enerjisi Nedir?
Bir kimyasal tepkimenin gerçekleşebilmesi için giren maddelerin taneciklerinin uygun koşullarda çarpışmaları gerekir. Yani taneciklerin belirli bir kinetik enerjiden daha yüksek bir değere sahip olmaları gerekir. Moleküllerin bu kimyasal tepkimenin başlayabilmesi için sahip olması gereken minimum enerjiye ise Eşik Enerjisi denir.
Aktifleşmiş Kompleks, Aktifleşme Enerjisi Nedir?
Eşik enerjisine sahip moleküller ise birbirleri ile etkileşime girerler ve karmaşık bir yapıya dönüşürler. Bu yapıya ise Aktifleşmiş Kompleks denir. Aktifleşmiş kompleks halinde sahip olunan enerjiye ise Aktifleşme Enerjisi denir. Aktifleşmiş kompleks halindeki moleküller kısa süre içinde ürünlere ya da giren maddelere dönüşür.
Tek Basamaklı ve Çok Basamaklı Tepkimelerde Hız Denklemi
İster tek basamaklı tepkime olsun isterse çok basamaklı tepkime olsun bütün tepkimelerde hız denklemi k.[X]a.[Y]a şeklindedir. Ama kimyasal tepkime eğer çok basamaklı ise o zaman bu formül yavaş olan basamaktan yararlanılarak yazılır. Bir tepkimenin hızını yavaş olan basamak belirlemektedir. Ayrıca aktifleşme enerjisi büyük olan yavaş basamak iken aktifleşme enerjisi küçük olan ise hızlı basamaktır.
Çok basamaklı tepkimelerde ara ürünler ve katalizörler bulunabilir. Kimyasal reaksiyonda oluşan ve sonraki basamakta kullanılan maddeye/maddelere Ara Ürün denir. Ayrıca kimyasal reaksiyonun başında veya ortasında tepkimeye giren ama bu reaksiyondan hiç değişmeden çıkan ve kimyasal reaksiyonu hızlandıran maddeye/maddelere ise Katalizör denir.