Noel Ne Demektir?
Noel yada Noel Bayramı Hristiyanlıkta Hz. İsa peygamberin doğduğu gün olarak kutlanan bir bayramdır. Her yılın 25 Aralık günü kutlanır. Kutsal Doğuş, Doğuş Bayramı veya Milat Yortusu olarak da isimlendirilen Noel bayramı, 20. yüzyıl ile birlikte Hristiyan olmayan ülkelerde de bayram olarak kutlanan bir gün haline gelmiştir. Noel bayramının en önde gelen karakterlerinden birisi de Noel Baba karakteridir.
Noel Bayramı Ne Zaman Kutlanır? Kimler Kutlar
Noel bayramı Hristiyanlar tarafından her yıl 25 Aralıkta kutlanan bir bayramdır. Ama Noel bayramı kutlamaları 24 Aralıkta başlar ve 25 Aralık ve 26 Aralık’da da kutlanmaya devam eder. Ermeni Kilisesi gibi bazı Doğu Ortodoks Kiliseleri, Jülyen takviminde 25 Aralık’a denk gelen 6 Ocak’ı Noel olarak kutlarlar. Hristiyanların çoğunlukta olduğu ülkelerde pratik olarak Noel tatili yılbaşı tatiliyle birleştirilir. Bazı Ortodoks kiliselerinin Noel’i Jülyen takvimine göre kutlamasının nedeni, şu an kullanılan Gregoryen takviminin Katolik bir din görevlisi olan Papa XIII. Gregory tarafından düzenlettirilmiş olmasıdır.
Noel ve Christmas Kelimeleri Nereden Gelmiştir? Kökeni
Noel Kelimesinin Anlamı Nedir?
Noel sözcüğünün kökeni Latince Natalis (doğum) kelimesidir. Türkçeye Fransızca Noël (Noel sezonu) sözcüğünden geçmiştir. Bir diğer iddiaya göre Noel kelimesi, Galya dilinde (Keltçe) yeni anlamına gelen “noio” ile güneş manasına gelen “hel”in birleşmesiyle oluşmuştur ve “yeni güneş” anlamına gelmektedir. Noel kelimesi o devrin putperest toplumunda yeni yılın başlangıcında yapılan şenliklere ad olmuştur. Ayrıca Roma İmparatorluğu döneminde halk, mutlu bir olayı karşılamak ve kutlamak için, duygularını “noel, noel” diye bağırarak dile getirirdi. Noel sözcüğünün kökeni ile ilgili bir diğer açıklama ise Fransızca “haber” veya “yeni” anlamındaki “nouvelle” kelimesinden geldiğidir.
Christmas Kelimesinin Anlamı Nedir?
Günümüzde başta İngilizce konuşan coğrafya olmak üzere bazı batılı ülkelerde Noel anlamında kullanılan Christmas ve benzeri diğer kelimeler ise Yunanca Khristos (Mesih) ve avam Latincesindeki messa (Efkaristiya ayini) kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur. Messa sözcüğünün kökeni ise yine latince “missa” (yollama, gönderme) sözcüğüdür ve muhtemelen ayin sonunda cemaatin dağılmasına işaret eder.
Noel Tarihi
Milattan Önce Noel
Noel kutlamalarının saf dini inanca sonradan katılan bir bidat olduğu iddia edilir. Bu iddialara göre Antik çağlardan beri kutlanagelen Pagan kış festivalleri ile Roma’da yayılmış Mitraizm’in kış festivalleri olan Yule ve Saturnalia’daki uygulamalar Noel’in kökenini teşkil etmektedir. Roma İmparatorluğu’nda ise 25 Aralık, güneş tanrısının doğum günü olarak kabul ediliyordu. Roma halkı Hıristiyanlık’tan önce büyük oranda putperestti.
Hz. İsa’nın Doğumu
Noel, Hristiyanlık’ta Hz. İsa’nın doğum günü olarak kutlanılır. Hz. İsa (d. MÖ 8-2 – ö. M.S. 29-36), Hıristiyanlık’taki temel figürdür. Doğum ve ölüm tarihleri ile ilgili olarak kimi tarihçiler ve araştırmacılar farklı görüşler belirtirler. Hristiyanlık’ta Nasıralı Hz. İsa olarak da bilinir. Hristiyan kaynaklarında ve yer yer Kur’an’da Hz. İsa Mesih olarak anılır. Hz. İsa, Roma İmparatorluğu’nun Yahudiye eyaletinde kendisi de bir Yahudi olan Meryem’den dünyaya gelmiştir. Hristiyanlık’ta ve İslamiyet’te tanrı tarafından babasız doğduğuna inanılır. Soyu, üvey babası Yusuf’a göre tayin edilir. Buna göre soyu Davud peygambere dayanır. İslami kaynaklarda ise Meryem’in daha sonra evlendiğine dair bir ifade yoktur.
Hz. İsa’ın doğumundan Kitab-ı Mukaddes’te yalnızca Luka ve Matta İncil’lerinde bahsedilir. Bazı iddialara göre Hz. İsa kış mevsiminde doğmamıştır. Luka İncili’ne göre Hz. İsa’nın doğduğu zaman çobanlar çayırlarda sürülerini otlatmakta idiler.
Bazı kaynaklara göre Vaftizci Yahya Yahudi Fısıh (mayasız ekmek) bayramında yani 15 Nisan’da doğmuştur ve Vaftizci Yahya’dan altı ay sonra doğan Hz. İsa’nın Ekim ayı içinde doğmuş olması gerekir.
İslam’da Zekeriya’nın eşi (Yahya’nın annesi) ve Meryem’in yaklaşık zamanlarda hamile kaldıklarına dair rivayetler vardır. İbn-i Kesir’in Kur’an tefsirinde Zekeriya’nın eşinin Meryem’in teyzesi olduğu ve hamile kaldıklarında ilk birbirleri ile konuştuklarından bahsedilir. Ayrıca Kur’an’a göre Meryem, hurmaların taze olduğu bir zamanda doğum yapmıştır.
Doğu Roma ve Bizans Dönemi Noel
Hristiyanlara 300 yıl kadar süren baskıların ardından Roma İmparatoru Büyük Konstantin, M.S. 313 yılında Hristiyanlığı kabul etti ve Roma’da Hristiyanlığa ve diğer dinlerle birlikte resmen izin verdi. Zamanla Hristiyanlık Roma İmparatorluğu’nda en yaygın din haline geldi. I. Constantinus’un diğer pagan gelenekleri gibi (kutsal pazar günü, İsis modeli Meryem Ana vb.) güneş gününü de toplumda barışı korumak ve karma bir din oluşturmak adına Hristiyanlığa adapte ettirdiği ve Hz. İsa’nın doğum günü olarak kabul ettirdiği iddia edilir. Bazı kaynaklar Hz. İsa’nın doğum günü olarak 25 Aralık’ın seçilmesinin, 3. yüzyıl başlarında Hz. İsa’nın ölüm tarihinin 25 Mart olarak tahmin edilmesiyle bağlantılı olduğunu rivayet etmektedirler. Aralarında Ermeniler’in de olduğu Doğu Hristiyanları ise 6 Ocak (Epifani) tarihini üçüncü yüzyıldan itibaren Noel olarak kutlamaya başlamıştır.
Roma İmparatorluğu’nda Hz. İsa’ın doğumu anısına kutlanan bayramlarla ilgili en eski tarih olarak, 325 ve 336 tarihleri söz konusu edilmektedir. Buna göre Noel bayramı İmparator Büyük Konstantin’in saltanatının sonundan itibaren kutlanmaya başlanmıştır. Bu İznik’te yapılan Birinci Konsül (325) tarihi ile örtüşmektedir. M.S. 354 yılında Papa Liberius, 24 Aralık’ı 25 Aralık’a bağlayan geceyi Hz. İsa’nın doğum günü yıldönümü olarak ilan etmiştir.