Müzik Nedir? Müzik Aleti Nedir? Müzik Aletleri Nelerdir? Müzik Aletleri Çeşitleri

Müzik Ne Demektir?

Bir sesin anlamlı bir şekilde biçim ve titreşim kazanmış haline, belirli zaman aralıkları ile hem sesin hemde sessizliğin ifade edilmesine müzik diyebiliriz. Bir sesin müzik olması için dinleyen kişide bazı duyguları uyandırması gerekir. Müzik kelimesine ortak bir tanım getirmek çok zordur. Çünkü birbirinden farklı birçok müzik akımı mevcut.

Dolayısıyla müziğin tek bir tanımla açıklanması yerine farklı açılardan (sosyolojik, psikolojik, akustik, politik vb.) yapılan birden fazla tanımla açıklanması yaygınlık kazanmıştır. Bir sosyoloğun müziğe olan yaklaşımıyla, bir akustik fizikçinin yaklaşımı arasında gerek tanım, gerek metodolojik olarak büyük farklılık vardır. Tüm bu yaklaşımlar müzikologlar ve müzik teorisyenleri tarafından araştırılır ve değerlendirilir.

Müziğin Ana Unsurları Nelerdir?

Diklik

Bir sesin ne kadar ‘tiz’ ya da ‘pes’ olduğunu ifade eder. Örneğin her nota ismi (Do, re, mi) farklı bir dikliğe sahiptir. Aynı nota isimleri de hangi oktavda bulunduklarına bağlı olarak farklı diklikleri hangi edebilirler. Akustik olarak birimi frekanstır.

Yoğunluk

Bir sesin gürlüğünü ifade eder. Müzikte nüans olarak da kullanılır (forte, piano, fortessimo vb). Akustik olarak birimi desibeldir.

Süre

Bir sesin ne kadar sürdüğünü ifade eder. Müzikte ikinin katları biçiminde ifade edilir (birlik, ikilik, dörtlük, sekizlik) ancak nota değerlerinin yanlarına konan noktalar sürenin kendi değerinin yarısı kadar daha uzamasını sağlar.

Tını

Bir sesin rengini ifade eder. Örneğin aynı oktavda aynı notayı aynı yoğunlukta ve aynı uzunlukta çalan bir kemanla bir flüt arasındaki fark tını farkıdır. Dört özellik içinde en karmaşık olan özellik budur. Akustik olarak tını, sesin doğuşkan (harmonik) yapısına bağlı olarak değişir.

Müzik Aleti Ne Demektir?

Çalgı olarak da isimlendirilen müzik aleti, müzik yapmak için kullanılan aletlerin genel ismidir. Günümüzde bir çok müzik aleti bulunmakta. Bu müzil aleti çeşitlerini inceleyen bilim dalına ise Organoloji denir. Çalgı yapımı, bazı bilim alanlarını yakından ilgilendiren bir teknolojidir. Akustik bilimi ve sanat tarihi bu yan dallar arasındadır. Çalgıların kullanımları ve tarih içinden gelerek aldıkları yeni biçimler, sosyolojik araştırmaların kapsamındadır. Arkeolojik araştırmalar ise çalgıların 5000 yıl önce kullanıldığını göstermektedir. Çalgı biliminin temeli 20. yüzyıl başlarında atılmıştır. Çalgılarda bulunan parçaların adlandırılarak uluslar arası birer terim haline gelmesi de bu yakın döneme rastlar. Müzik yazarı ve çalgı yapımcısı Victor-Charles Mahillon, çalgı bilim alanında önderlik eden bir uzmandır. Doğal olarak bu alanda derinleşebilmek için, akustikçilerin ve müzikologların katkılarına ihtiyaç duyulmuştur. Çalgıların bilimsel olarak sınıflandırılmasını ve adlandırılmasını 16. yüzyılda Sebastian Virdung ve Martin Agricola ile 17. yüzyılda Michael Praetorius ve Rahip Marin Mersennenin (1588 – 1648) gerçekleştirdikleri söylenebilir.

Ses Verme Şekillerine Göre Müzik Aletleri Çeşitleri

Telli Müzik Aletleri

Tellerin titreşmesiyle çeşitli şiddetlerde , yüksekliklerde ve niteliklerde sesler meydana gelir. Teller ince ve kalın olurlar. Belli başlı telli sazlar : Mandolin, keman, gitar, bağlama, ut, kanun, viyolonsel ve arptır. Piyanonun içinde de teller bulunur. Küçük tokmakların tellere vuruşuyla sesler meydana gelir.

Vurma Müzik Aletleri

Bu sazlardaki gerilmiş derilere ya da ince madeni levhalara vurularak titreşimler meydana getirilir. Belli başlı vurma sazlar : Davul, trampet, zil, üçgen, tef ve darbukadır.

Nefesli Müzik Aletleri

Bu sazların içindeki havanın dudaklar tarafından titretilmesinden yararlanılarak yapılmışlardır. Üstlerindeki delikler çeşitli özelliklerde sesler çıkmasına yol açar. Belli başlı nefesli sazlar : Kaval, zurna, flüt, ney, saksafon, klarnet, gayda, obua ve trompettir.

Çalınış Şekillerine Göre Müzik Aletleri

• Telli çalgılar
• Vurmalı çalgılar
• Nefesli çalgılar
• Yaylı çalgılar
• Tuşlu çalgılar

Bazı Müzik Aletleri

Tambur

Tambur, Türk müziğinde yaygın olarak kullanılan ve yalnız Türklerde görülen telli bir çalgıdır. Tamburun kökeni, hangi tarihte ortaya çıktığı bilinmemektedir. Sümerce “pantur”dan geldiği hakkında bilgiler mevcuttur. Araplar, kelimenin “kuzunun kuyruğu” anlamına gelen “dumba-i bara”dan geldiğini söylerler. Sözcük, sonraları İran’da ve Orta Asya’da, daha çok bağlamaya benzeyen armudi gövdeli, uzun saplı çalgıların adı olarak kullanılmıştır.

Özellikle Avrupalı gezginlerin (örn. Charles Fonton ve Toderini), sapındaki perde bağları dolayısıyla Türk müziğinin ses sistemini gözle görülür biçimde yansıttığını yazdıkları tambur, günümüzde yalnızca Türkiye’de kullanılan belki de tek çalgıdır. Sazı icra edenlere “tamburi” ismi verilir. Farabi, “horasan tamburu”ndan bahsetmektedir. Evliya Çelebi XVII. yüzyılda İstanbul’da 500 tamburi bulunduğunu ifade ediyor. Tarihte tambura; Farabi’de Horasan Tamburu, Maragali Abdulkadir’de Tambur-u Sirvaniyan ile Tambura-i Türki adlarındaki çesitleri ile değinilmiştir.

Buzuki

Buzuki (bouziki) çağdaş Yunan müziğinin belli başlı çalgılarındandır. Gitar ve bağlamanın karışımıdır. Bu yüzden çok dengeli bir enstrüman değildir. Gitar ve bağlama karışımı klavyeye, bağlamanın tellerine ve gitarın perde düzenine sahiptir. İsmini sazdan bozularak yeni bir çalgı oluşturulduğu için bozuk dendiği, bozuk kelimesinin yerini zamanla Yunanca telaffuzla birlikte bouziki adını aldığı söylenir. Diğer bir görüş de ismini Türkçe bozuk sazdan türemiş olduğu, bir saz çalma şekli olan bozuk düzenden geldiğidir. Buzuki, yumurta biçimli gövdesi ve uzun sapıyla bağlama, kopuz ve udla aynı aileden gelmektedir. Rebetika müzik kültürünün etkin müzik aletidir. Buzukiye İrlanda folklorunda da rastlanır. Gövdesinin ön kısmı genelde sedef kakmalar ile süslenmiş olan buzuki, mızrap veya pena ile çalınır.

Buzukiyi üç çeşide ayırabiliriz

• Trichordo üç çift tele sahiptir.
• Tetrachordo dört çift tele sahiptir.
• Irlanda Buzukisi dört çift tele ve düz bir sırta sahiptir.

Tenör Balalayka

Balalayka, Lavta ailesinden Rusya’ya özgü bir telli çalgı türüdür. Balalyaka, aslında halk şarkılarıyla birlikte tek başına çalınır. Ama son yıllarda büyük balalayka orkestraları kurulmuştur.

Klasik Gitar

Ud

Tenör Banjo

Kaval

Mandolin

Bas Gitar

Bateri

Clavecin Flamand

Old Violin ( keman)

Klarnet

Bağlama

Akordiyon

Bandoneon

Mey

Mey, kayısı, erik, dişbudak, abanoz gibi ağaçlardan yapılan, üflemek için sıkıştırılmış kamıştan ağızlık takılan bir nefesli sazdır. Kuzeydoğu ve Doğu Anadolu bölgesinde sıklıkla kullanılır. Tarihi 3000 yıl öncesine kadar dayanan mey Balkanlar’da, Rusya’da, Ermenistan, Azerbaycan ve İran’da da kullanılmaktadır. Derin ve etkileyici bir sese sahiptir. 1,5 oktav ses genişliğine sahiptir.

Piyano

Tulum

Tulum Anadolu’nun kuzeydoğusunda Trabzon, Rize, Artvin, Erzurum-İspir illerinde kullanılan nefesli bir halk çalgısının adıdır. Trakya bölgesi, Balkan yarımadası ve İskoçya’da kullanılan gaydadan en önemli farklı pes sesleri kontrol edebilen boruya sahip olmamasıdır.

Trombon

Trombon, üflemeli bir çalgı çeşididir. Fincan biçimli bir ağızlığa dayanan dudakların titreşmesiyle ses çıkarmaktadır. Boru uzunluğunu değiştiren ve “kulis” adı verilen bir sürgüsü vardır. Bu sürgü trombonun farklı notalarda ses çıkarabilmesini sağlar. İlk olarak 15. yüzyılda kullanılmıştır. Piston Trombon, kulis yerine trompet gibi 3 adet pistonu olan bir türü daha vardır, ses sınırları kulis trombon ile aynı ve sesinin rengi kulis trombondan biraz farklıdır.

Zurna

Türkiye’nin birçok yerinde kullanılan, tahta, metal ve kamış kullanarak yapılan, yüksek sesli, bu yüzden büyük davul ile birlikte çalınan, yine bu yüzden açık havada kullanıma uygun, nefesli saz çeşididir. Türkiye dışında Fas’tan Çin’e kadar uzanan iklim kuşağındaki her ülkede kullanıldığı da bilinmektedir. Zurnanın boy ve şekil olarak çok çeşitleri vardır. Zurnadan zurnaya küçük değişikliklerle aynı olan özellikleri;

• Büyük parçasının sert bir ağaçtan yapılması (dağ eriği, ceviz, vs..)
• İçinin açılarak sesi tam karşıya gönderecek şekilde olması (uzunlama kesiti parabola benzer)
• Sesinin küçücük bir kamış silindirin ezilerek daracık bir elips haline getirilmiş dış deliğinin açılma kapanma titremeleriyle çıkması
• İç boru deliğinin en kamışa yakın tarafının önce şimşir sonrada metal parça ile daha da daralması.
• Kamışın özelliğinden sesinin ancak yuksek basınç sonucu çıkabilmesi
• Yüksek basıncın gereği nefes çevirerek (ezgiyi kesmeden, şişirtilmiş avurtlardaki havayi kullanirken burundan nefes alıp devam ederek) çalınması.
• Doğu Karadeniz folklorunda nadiren (Trabzon’da Akçaabat, Giresun ve Ordu’nun iç bölgelerinde) ancak mutlaka bas davul eşliğinde kullanılan, ahşap, yedi delikli nefesli bir sazdır .

Mehter takımları ve bunun modern şekli bando mızıka takımlarının eskiden hükümdarların hükümdarlık işareti olarak fermanlarını zurna eşliğinde okutmalarından geliştiği tahmin edilmektedir.

Müzik Aletleri Foto Galeri