Kategoriler
Edebiyat

Ünsüz Yumuşaması Nedir? Örnekleri ve Anlatımı – Ünsüz Yumuşaması Olan ve Olmayan Kelimeler

Ünsüz Yumuşaması Ne Demektir?

Türkçe dilbilgisinde bilindiği gibi ünsüz sertleşmesi gibi ünsüz yumuşaması da var. Bir kelime veya isimde son harf eğer ünsüz ise ve bu ünsüz sert ünsüz olarak nitelendirilen harflerden birisi ise bu harf bazı durumlarda değişime uğrar. p, ç, t, k sert ünsüz harfleri b, c, d, g, ğ harflerine dönüşür. Ama her zaman bu ola gerçekleşmez.

Sert Ünsüzlerin Örneklerle Anlatım

Örnekler

dolap – a > dolaba

Sponsorlu Bağlantılar

çekiç – e > çekice

kanat – ı > kanadı

yemek – e > yemeğe

kalp – i > kalbi

art – ı > ardı

renk – i > rengi

harç – ı > harcı

Görüldüğü gibi iki ünlü arasında kalmadığı halde “p, ç, t, k” sert ünsüzleri yumuşamıştır. Bazı sözcüklerde ise bu seslerin yumuşamadığı görülür.

unsuz benzeşmesi yumuşaması türemesi düşmesi

Ünsüz Yumuşaması Olan ve Olmayan Kelimeler

Süreksiz sert ünsüzlerle (p,ç,t,k) biten sözcükler, ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında, sözcüklerin sonundaki p,ç,t,k ünsüzleri yumuşayarak b,c,d,g,(ğ) ünsüzlerine dönüşür. Bu ses olayına sert ünsüzlerin yumuşaması denir

  • yurt-u > yurdu /
  • ağaç-ı > ağacı /
  • kitap-ı kitabı /
  • kap-ı > kabı

Bütün kelimelerin bu kurala uyduğu söylenemez.

  • ip-i
  • saç-ı

Tek heceli sözcüklerde bu kural olmaz:
Koç-um = Koçum gibi.
Özel isimlerde, bu kural, yazı dilinde uygulanmaz.

  • Zonguldak’ı
  • Tokat’ı

NOT: p.ç.t.k ünsüzleri ile biten özel adların sonuna ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde son harfteki yumuşama yazıma yansıtılmaz.

Örneğin;

Burak’a defterini verdim.

p, ç, t, k” sert ünsüzleriyle biten sözcük veya eklere, ünlüyle başlayan bir ek ya da sözcük getirildiğinde bu ünsüzler yumuşayarak “b, c, d, g-ğ” biçimlerine dönüşür. Bu olaya “ünsüz yumuşaması” denir.

Sponsorlu Bağlantılar

p, ç, t, k › b, c, d, g-ğ

*******************************

dolap – ın → dolabın

p › b

*******************************

ilaç – ım → ilacım

ç › c

*******************************

kanat – ı → kanadı

t › d

*******************************

gözlük – üm → gözlüğüm

k › ğ

*******************************

ahenk – i → ahengi

k > g

*******************************

Sert ünsüzle biten eklerden sonra ünlüyle başlayan başka bir ek getirildiğinde yine “ünsüz yumuşaması” meydana gelir.

gel – ecek – iz → geleceğiz

k > ğ

*******************************

Sert ünsüzle biten bazı sözcüklerde “ünsüz yumuşaması” görülmez.

hukuk – un → hukukun

saç – ım → saçım

devlet – in → devletin

çöp – ü → çöpü

Sponsorlu Bağlantılar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Ne Nedir Vikipedi