Ekosistemde Madde ve Enerji Akışı
Ekosistemde madde ve enerji akışı için sistematik bir düzen vardır. Bir ekosistemdeki bu madde ve enerji akışının ise bir amacı vardır. O da ekosistemde yaşayan canlıların çeşitliliğini ve nesillerin sürekliliğini devam ettirmek için zemin hazırlamaktır. İster canlı olsun ister cansız olsun ekosistemdeki bir türün bir noktadan başka bir noktaya hareket edebilmesine İŞ denir ve bir iş için de bir enerjiye ihtiyaç vardır. Ayrıca suyun buharlaşması, bitkilerin topraktan mineralleri alması, hücrelerde çeşitli organik maddelerin sentezlenmesi v.b. olaylar içinde yine enerjiye ihtiyaç duyulur. Bu enerjinin temel kaynağı ise GÜNEŞ’tir.
Bitkiler, güneşten aldıkları enerjiyi fotosentez olayında kullanırlar. Fotosentez sonucu ise ortaya bir kimyasal enerji çıkar. Bu kimyasal enerji ise organik bileşiklerin yapısında depolanır. Bu kimyasal enerjinin bir bölümü bitkilerin kendi ihtiyaçları için kullanılır, bir bölümü ise bu bitkileri tüketen otçul canlılara (Birincil Tüketici) aktarılır.
Bu kimyasal enerjiyi alan otçullar yani Birincil Tüketiciler, bu enerjinin bir bölümünü kendileri için kullanırken bir bölümünü ise bu otçullar ile beslenen etçiller (İkinci Tüketici) tarafından kullanır.
Böylece güneşten alınan enerji üreticiler, otçullar ve etçiller arasında bir döngü halince döner. Bu enerji akışı döngüsü her zaman tek taraflıdır.
Besin Zinciri Nedir?
Besinlerin yapısındaki güneş enerjisinin kimyasal enerjiye dönüşerek üreticilerden tüketicilere doğru aktarılması olayına BESİN ZİNCİRİ denir.
İLGİLİ YAZI: Besin Zinciri Nedir? Besin Zinciri Piramidi Nedir? Besin Zincirine Örnekler
Besin zincirleri karada ve denizde farklıdır. Aşağıdaki resimlerde karada ve denizde yaşayan canlılar için besin zinciri olayları şeması vardır.
Enerjinin aktarılması sırasında besin zincirindeki potansiyel enerjinin bir bölümü ısı olarak ortama aktarılır. Dolayısıyla besin zinciri ne kadar uzun olursa elde edilen enerji de o kadar azalacaktır. Besin zinciri birbiriyle değişik derecelerde bağlantı halindedir. Bu bağlantı sonucu ise bir besin ağı oluşur.
Hem besin zincirinde hemde besin ağında hangi canlının hangi canlı ile beslendiği açıktır. Eğer canlıların beslenme şekillerine göre bir piramit çizilirse en altta üreticiler yer alacaktır. Hemen üstünde ise üreticilerden beslenen otçullar bulunur. En üstte ise etçiller bulunmaktadır. Ayrıştırıcılar ise besin zincirinin ya da diğer bir deyişle besin pramidinin her basamağında bulunurlar.
Bir besin pramidinde canlıların meydana getirdiği beslenme basamaklarına TROFİK DÜZEY denir. Bir besin zincirinde genellikle enerjinin sadece %10’u bir sonraki basamağa aktarılır.
Besin pramidinde her basamaktaki canlıların toplam ağırlığına BİYOKÜTLE denir. Piramitteki en fazla biyokütle en alt basamaktaki üreticilere aittir.
Besin pramidinde alt tabakadan üst tabakaya doğru çıkıldıkça:
1 – Zehirli madde birikimi artar.
2 – Enerji kaybı azalır.
3 – Aktarılan enerji azalır.
4 – Biyokütle azalır.
5 – Birey sayısı azalır.
Sorularınızı yorum bölümünden sorabilirsiniz.