Deri Ne Demektir? Derinin Yapısı
En kaba tabirle deri, vücudumuzun her tarafını kaplayan bir organdır. Beş duyu organımızdan birisi olan hissetme organımız deridir. Deri, çok fonksiyonlu bir organdır. Cilt ismi ile de adlandırılan deri, doku tabakalarından oluşur ve vücudumuzun kas ve organlarını korur.
Vücudumuzu bir örtü gibi saran derinin altında vücudu sıcak tutan bir yağ tabakası vardır. Bu yağ tabakası sayesinde bir çok darbeden vücut korunmuş olur. Derinin üstünde ter bezleri bulunur ve bunlar boşaltıma yardım ederler. Deri solunumu nemli vücut yüzeyinde gerçekleşir. Hücrelerde oluşan (O2)oksijen yine difüzyonla atılır. CO2 ‘de difüzyonla atılır. bu canlıların gelişmiş organları yoktur.dış ortamla gaz alışverişi nemli deriden difüzyonla geçer.Derinin nemli kalması mukus tabakası ile gerçekleşir.
Derinin Bölümleri Nelerdir?
Üst Deri
Derinin alt bölümlerini koruyan tabakadır. Bu tabakada kan damarları ve sinirler bulunmaz. Üst derinin en dış bölümü ölü hücrelerden meydana gelmiştir. Bu bölümün altında canlı hücrelerden oluşan bir tabaka bulunur. Bu tabaka, deriyi güneşten gelen zararlı ışınlardan korur. Üst deride ayrıca derinin rengini belirleyen hücreler de vardır.
Alt Deri
Üst deriye göre daha kalın olan alt deri, canlı hücrelerden oluşur. Alt deride kan damarları, kıl kasları, sinirler, ter bezleri, yağ bezleri, kıl kökleri ve duyu almaçları yer alır. Bu bölümün en altında ise yağ tabakası bulunur. Yağ tabakası vücudu çarpmalara ve vurmalara karşı korur ve vücudun ısı kaybını önler. Burada yer alan ter bezleri, terleme ile boşaltıma yardımcı olur.
Derinin Görevleri Nelerdir?
- Koruma: Vücudu dıştan gelen travmalara ve mikroorganizmalara karşı korur
- Vücut ısısını ayarlama: Hipotalamus da bulunan ısı merkezi esas ısıyı ayarlayan bölümdür. Vücudumuz soğukta kaldığında dermisde yer alan erektör kaslar yardımıyla kıllarımız dik bir hal alır ve ter atımına yarayan gözeneklerimiz kapanarak ısı kaybı önlenir.
- Duyu işlevi: Dermis tabakasında yer alan reseptörler; soğuk,acı,sıcak,basınç,dokunma gibi duyuların alınmasını sağlar
- Salgı ve boşaltım: Toksik maddeler ter ve yağ bezleri aracılığıyla deriden dışarı atılabilmektedir.
- D vitamin sentezine yardımcı: Güneş ışını D vitamini üretiminde temel içeriktir deri de güneş ışınlarını alır.
- Destek : Vücudun pozisyon olmasında destekleyici bir roldedir.
Deri Yoluyla Hissetme
Alt derideki duyu almaçları sıcak, soğuk, basınç, sertlik, yumuşaklık gibi duyuları algılar. Duyu almaçları ile alınan duyular, sinirler yoluyla beyne iletilir ve burada değerlendirilip algılanır. Derinin her yerinde aynı oranda duyu almacı yoktur. Bu yüzden de algılama duyusu derimizin her bölgesinde aynı değildir. Parmak uçları, dudaklar gibi bölgelerde algılama daha fazladır.
Deri Hastalıkları ve Tedavisi
Dış Etkenlerden Dolayı Meydana Gelen Hastalık ve Yaralanmalar
Deri hastalıkları fiziki sebeplerle (kesici, ezici vb. cisimler ile kimyasal maddeler gibi) oluşabildiği gibi parazitler sebebiyle de ortaya çıkabilmektedir. Bunlardan bazıları mantar hastalıkları ile pire ve kene gibi parazitlerin ısırmalarından meydana gelen deri bozukluklarıdır. Deri iltihaplanmalarına yol açan bazı mikroorganizmalar da derideki herhangi bir yaranın üzerine kolayca yerleşebilir. Alerjik deri hastalıkları arasında ise kurdeşen ve egzama sayılabilir. Bazı deri hastalıklarının teşhisinde dermatoskop adı verilen cihaz kullanılır.
Dermatoskop
Açık tene sahip ve vücudunda çok sayıda ben bulunan kimselerle, daha önce aile üyelerinden biri deri kanserine yakalanmış kişilerin vücutlarındaki güneş lekeleri ve benler dermatoskop ile incelenir. Dermatoskop ile yapılan inceleme sonucunda risk altında olduğu belirlenen kişilere ya ilaç tedavisi uygulanır ya da cerrahi müdahalede bulunulur.
Derinin Temizliği ve Deri Sağlığının Önemi
Deri sağlıklı ve temiz olduğu sürece görevlerini tam yapar. Derinin sağlığı için, aşağıdaki temel unsurlara özen gösterilir. Yeterli ve dengeli beslenme, uygun giyim, sağlıklı sindirim, temiz hava ve beden eğitimi, sistemli çalışma ve yeterli dinlenme, yeterli uyku, güneş banyosu, su ve sabun ile yıkanma, soğuk veya ılık duş olma ve masajdır. Deri salgıladığı ter ve yağ ile kaplanır. Bu maddelere çevreden gelen toz, kimyasal maddeler, ölü epitel hücreleri ve biyolojik maddeler (mikroorganizmalar) da karışarak kir adı verilen karışım meydana gelir. Kir deriyi kaplayarak derinin gözeneklerini, ter bezi ve yağ bezi kanallarını tıkar. Sonuçta deri solunum ve boşaltım görevlerini yapamaz. Kir, uzun süre deride kalırsa, kokuşma meydana gelerek etrafa pis koku yayılır.
Derinin kirden temizlenmesi için sıcak sabunlu su ile yeteri kadar yıkanması gerekir. Yıkanma, normal ve değişik sıcaklıktaki su ile mümkündür. Kirin eriyip atılması için sıcak su daha etkilidir. Bu nedenle su, 35-40 C de yani vücut ısısı sınırları içinde olabilir. Daha sıcak su ile yıkanmak, alışkanlığa bağlıdır. Sıcak su ile organik yağları, kiri parçalayan ve kendine bağlayan sabun mutlaka kullanılır. Yıkanma sırasında lif kullanmak deriden kirin atılması ve derinin ovulması bakımından yararlıdır. Kirli ve zehirli iş ortamında çalışanlar, kirletici zararlı maddeleri deriden atmak için işten hemen sonra yıkanmalıdır. Örneğin; tarım ilacı uygulayan işçiler, matbaa işçileri gibi. Yıkanma, sıcak suyun dökülmesi ya da duş alma şeklinde yapılmalıdır. Küvette biriken suda yıkanmak, kirli suda kalma olarak düşünüldüğünden pek tercih edilmez.
Özellikle otel ve hamam gibi topluma açık yerlerde temiz olmayan küvetler kullanılmamalıdır. Genellikle böyle yerlerde havlular ve terlikler bulaşıcı mantar hastalıklarının yayılmasına neden olabilirler. Kontrolsüz genel banyolar hastalık bulaştıran yerler olabilirler. Yeterli yıkanma için köpürtülmüş sabun ile deri ovulur ve bol sıcak su ile durulanır. Bu işlem 2 – 3 defa tekrarlanır. Deriye sabun köpüğünün uygulanması için lif veya banyo süngeri kullanılır. Banyo imkan varsa her gün, yoksa haftada en az 1 – 2 defa yapılmalıdır. Banyo aralığının uzun olması halinde sabunlu su ile koltuk altları, kasık bölgesi ve deri katları olan bölgeler silinir. Menstrüasyan döneminde yıkanmanın hiç bir zararı yoktur. Özellikle temizlik gerektiren fizyolojik bir olaydır. Yıkanma özellikle yemekten 2 – 3 saat sonra yapılır. Tok karına tercih edilmez. Çabuk yağlanan ve çok terleyen insanlar, banyo sayısını ihjiyaca göre ayarlarlar.
Banyo Yapmanın Deri İçin Önemi
- Perferik kılcal dolaşımı canlandırır,
- Ruhen ve bedenen dinlendirir,
- Uykusu az olanlara uyku verir,
- Sinir uçlarını uyarır,
- Sinir sistemini teskin eder,
- Deri solunumunu ve boşaltımı kolaylaştırır,
- Derinin esnekliğini korunur,
- İnsanın fiziki görünüşü iyileşir,
- Giyecekler daha az kirlenir.