Canlılarda Beslenme Şekilleri

Canlılarda Beslenme Şekilleri

Canlılarda beslenme şekilleri birbirinden farklıdır. Ekosistemde yaşayan canlılar beslenme şekillerine göre 3 başlıkta gruplandırılmaktalar. Bunlar ototrof, heterotrof ve hem ototrof hem heterotrof canlılardır. Şimdi bunları kısaca açıklamaya çalışacağız.

1 – Canlılarda Beslenme Biçimleri – Ototrof Canlılar

Kendi besinlerini üreten canlılara ototrof canlılar denir. Ototrof canlılarda ikiye ayrılırlar. Eğer bir ototrof canlı kendi besinini üretirken ışık enerjisi kullanıyorsa fotoototrof canlı denir. Eğer kendi besinini üretirken inorganik maddelerin oksidasyonuyla açığa çıkan kimyasal enerjiyi kullanıyorsa kemoototrof ya da kemotrof canlı denir.

2 – Canlılarda Beslenme Biçimleri – Heterotrof Canlılar

Bu canlılar ihtiyaç duydukları besinleri parça veya bütün olarak dışarıdan hazır olarak alırlar. Heterotrof canlıların beslenme şekilleri üçe ayrılır. Bunlar:

A) Holozoik canlılar

B) Ayrıştıcı canlılar

C) Parazit canlılar

A) Holozoik Canlılar

İhtiyaç duyulan besinleri parça olarak veya bütün bir şekilde alan canlılara Holozoik canlılar denir. Alınan bu besinler ise sindirim sistemlerinde küçük parçalara ayrılır. Beslenme şekillerine göre ise bu canlılar 3 gruba ayrılırlar. Bunlar Otçullar (otoburlar), Etçiller (etoburlar) ve Hem Etçiller Hem Otçullar (hem otoburlar hem etoburlar veya hepçil).

A-1) Otçullar

Diğer adı Herbivor canlılar veya otoburlar olan Otçul canlılar, bitkisel kaynaklı beslenmektedirler. Bağırsakları uzun olan bu canlıların ağızlarında öğütücü dişler vardır. Ayrıca sindirim sistemlerinde sindirime yardımcı bakteriler vardır. Otoburlarda sindirim uzun sürer. Tavşan, geyik, ceylan ve daha çok evcil olarak yaşayan koyun, keçi, deve, inek gibi hayvanlar otçul hayvanlara örnektir.

İLGİLİ YAZI: Otobur Nedir? Otobur (Ot ile Beslenen) Hayvanlar

A-2) Etçiller

Diğer adı Karnivor canlılar veya etoburlar olan Etçil canlılar, hayvansal kaynaklı beslenirler. Köpek dişi olarak da bilinen parçalayıcı dişlere sahiptir. Mideleri bölmesiz olan bu canlıların hem bağırsakları kısadır hemde sindirimleri kısa sürer. Bu canlı türleri otoburları yerler ve kurt, aslan, kaplan, tilki, sırtlan etobur canlılara örnek verilebilir.

İLGİLİ YAZI: Etobur Nedir? Etobur (Et ile Beslenen) Hayvanlar

A-3) Hem Etçil Hem Otçul (Hepçil)

Diğer adı Omnivor canlılar, Hepçil veya Hem Etobur Hem Otobur canlılar. Bu canlılar hem bitkisel hemde hayvansal kaynaklı beslenirler. Bu canlıların ağızlarında hem öğütücü hemde parçalayıcı dişler vardır. Bağırsakları orta uzunlukta olup mideleri tek bölmedir. Başta insan olmak üzere ayı, karga, domuz gibi canlılar bu canlılara örnek verilebilir.

İLGİLİ YAZI: Hem Etçil (Etobur) Hem Otçul (Otobur) Hayvanlar Nelerdir? Hepçil Hayvan

B) Ayrıştırıcılar

Diğer canlıların organik atıklarını parçalayarak bu ölü organizma kalıntılarını tüketirler. Böylece doğal madde döngüsünde yer alırlar.

C) Parazit Canlılar

Başka canlıdan beslenerek yaşamlarını sürdüren canlılara parazit denir. Parazitler ise bitki parazitleri ve hayvan parazitleri olarak ikiye ayrılır. Bitki parazitleri ve Hayvan parazitleri.

C-1) Bitki Parazitleri

Bitki parazitleri ikiye ayrılırlar. Yarı parazitler, kökleri gelişmediği için toprağa yalnız başlarına tutunamadıkları için organik besin alamazlar ve bu nedenle klorofil bulundururlar. Böylece kendi besinlerini üretirler. Ökse otu örnek verilebilir.

Tam parazitler ise, klorofil bulundurmazlar. Çünkü gerekli organik besinleri üzerinde yaşadığı bitkiden alırlar. Küsküt otu örnek verilebilir.

C-2) Hayvan Parazitleri

Hayvan parazitleri ise iç parazit ve dış parazit olarak ikiye ayrılır. İç parazit, canlının içinde yaşar ve sindirilmiş besinler ile beslenirler. Dış parazit ise canlının kanıyla beslenirler.

Tenya ve kancalı kurt iç parazitlere, kene, bit ise dış parazitlere örnek verilebilir.

3 – Canlılarda Beslenme Biçimleri – Hem Heterotrof Hem Ototrof Canlılar

Böcekçil bitkiler ve öglena ise bu tür canlılara örnek verilebilir. Azot bakımından fakir olan topraklarda yaşarlar. Ama eğer topraktan yeterince azot alamazlarsa yakaladıkları böceklerden bunu karşılarlar. Hücre dışı sindirimle açığa çıkan amino asitleri hücre içine alarak kendi proteinlerini sentezler. Böylece heterotrof beslenen böcekçil bitkiler aynı zamanda fotosentez yaparak kendi besinlerini üretirler.

Dionaea muscipula, Drosera capensis, Nepenthes maxima böcekçil bitkilere örnek verilebilir.

Öglena ise ışık olduğunda fotosentez yapar ama fotosentez yapamazsa suda çözünmüş haldeki organik maddeler ile beslenirler.